Het zou niet goed zijn voor hoogbegaafde kinderen om ze te versnellen (sommige scholen hebben het zelfs in hun beleid opgenomen), omdat ze te jong op een middelbare school zouden komen. Hoezo? Is het recht op een doorgaande lijn in de ontwikkeling ineens niet van toepassing?

Als je de ontwikkeling van hoogbegaafde en uitzonderlijk begaafde kinderen wilt volgen, ontkom je er niet aan dat ze versneld door de stof moeten lopen. En dan komt het moment dat ze “te vroeg” naar het voortgezet onderwijs gaan. Scholen voor het voortgezet onderwijs zijn hier niet op ingesteld.

Middelbare school hoogbegaafd: praktische problemen

Behalve dat middelbare scholen niet toegerust zijn op hoogbegaafde kinderen (versneld of niet) zijn er nogal wat praktische problemen, welke overeenkomen met het probleem van een vierjarige in groep vier. Een kind van tien jaar is vaak beduidend kleiner dan een kind van twaalf jaar. Verhoudingsgewijs is de boekentas, welke voor een twaalfjarige al zwaar is, loodzwaar. Het kind kan zo klein zijn dat het op een kinderfiets naar school moet fietsen. De route van huis naar school kan zo druk en gevaarlijk zijn dat het nauwelijks verantwoord lijkt het kind alleen te laten fietsen. Het kind moet alleen in de bus tussen de oudere jongeren en dat is niet altijd veilig. Op school zijn de stoelen en tafels misschien te groot. De leerling gaat zitten te wiebelen en dat kan de ergernis van de docent oproepen. Wanneer de stoel en tafel niet op maat zijn, kan het erg moeilijk zijn om netjes te schrijven. Het kost een tienjarige veel extra lichamelijke en geestelijke inspanning om het onderwijs op de middelbare school te volgen.

Na een vermoeiende dag volgt er dan ook nog huiswerk. Het kind wordt zeker in het begin helemaal opgeslokt door school, voor vrijetijdsbesteding is er geen tijd meer. Het kind kan dit als een behoorlijke tegenvaller ervaren en willen dat hij nog een jaar op de basisschool was gebleven.

Het is zwaar

Je ziet zelf dat het zwaar is voor je kind. Maar je moet je realiseren dat ieder kind op de middelbare school het de eerste tijd wel moeilijk heeft. Allemaal moeten ze wennen aan dit nieuwe leven, allemaal hebben ze er moeite mee om huiswerk te maken na een vermoeiende dag en bijna alle brugklassers liggen ’s avonds wel eens in hun bed te huilen, omdat het ze allemaal te veel wordt. Na een periode van aanpassing vinden velen hun weg in het voortgezet onderwijs en na een paar maanden kunnen ze zich nauwelijks nog voorstellen dat ze het even zo moeilijk gehad hebben.

Je kind heeft je nodig in de brugklas

Het Nederlands onderwijssysteem is anders dan dat ik uit Tsjechië gewend ben en ook anders dan in andere Europese landen zoals Duitsland en Groot Brittannië. Het feit dat je op de basisschool bijna geen huiswerk hebt en dat je niet thuis hoeft te leren is daar onbekend. Ik had al vanaf mijn achtste huiswerk mee en het werd in een schrift aangetekend welke cijfer je kreeg. Zo leer je al vanaf kleins af aan dat je meteen na school eerst nog werk hebt en daarna pas kunt gaan spelen (of hangen, want computer was er toen nog niet). In Nederland leef je op de basisschool in een soort paradijs waar vooral niet veel hoeft, want “laat de kinderen vooral lekker spelen en kind zijn”.

Des te kouder is de douche in de brugklas. Zeker voor een hoogbegaafd kind die de basisschool doorlopen heeft door aan het stuur te draaien met de pink van zijn linkerhand. Of een hoogbegaafd kind nu tien of twaalf jaar is wanneer het naar het voortgezet onderwijs gaat, al gauw kan blijken dat het kind ANDERS leert dan zijn klasgenoten. Ook nu kan hij of zij zich gaan vervelen, ook nu kan het gaan onderpresteren. Misschien niet altijd omdat de stof te makkelijk is, maar omdat het niet aansluit bij zijn of haar manier van leren.

Welke onderwijsaanpassing is mogelijk?

Je zult tijdens de gesprekken op school veelal horen dat ze al veel doen voor hoogbegaafde leerlingen en dat de school niet meer kan. MAAR. Ook de meeste middelbare scholen weten meestal niet wat hoogbegaafde leerlingen eigenlijk nodig hebben. De term “excellent” wordt vaak op een verkeerde manier gebruikt. Verwacht wordt namelijk dat hoogbegaafd zijn synoniem is voor excellentie in leren.

Wat docenten vergeten is dat hoogbegaafde leerlingen in het voortgezet onderwijs nog steeds te maken hebben met bottom up de stof moeten leren en weinig complexiteit. Zo kunnen schijnbaar heel eenvoudige opdrachten moeilijk lijken. Ik moet zelf vaak drie keer lezen voordat ik een opdracht begrijp of soms moet ik zelfs een vriendin (docent) bellen om te vragen wat bedoeld wordt. Dit kan hoogbegaafde leerlingen enorm belemmeren in het leren. Ze kunnen faalangst en blokkades ontwikkelen.

Als je dus wilt kijken naar onderwijsaanpassing in het voorgezet onderwijs, moet je vanuit de leerling werken. Hoe leert deze leerling en wat is zijn of haar leerbehoefte? Het kan betekenen dat één of meerdere vakken versneld aangeboden kunnen worden en dat één of meer vakken juist vertraagd moeten worden of voorlopig geschrapt. Het kan ook betekenen dat de volgorde van de methode losgelaten moet worden en dat hoofdstukken geclusterd moeten worden in een voor de leerling logische volgorde. Door stapjes en tussenstapjes kan een hoogbegaafd en uitzonderlijk begaafd kind behoorlijk in de war raken.

Wij zijn een gewone school in het voortgezet onderwijs

Ouders horen regelmatig “wij zijn een gewone school, dit kunnen we niet bieden”. En als je pech hebt, kan de mentor zelfs suggereren dat je kind naar speciaal onderwijs zou moeten… In Nederland hebben we echter de Wet op passend onderwijs. Op de website over passend onderwijs staat: “Het onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen hoort binnen de basisondersteuning, het basisaanbod van een school.” Sommige scholen zeggen dat ze niets kunnen doen en daarmee sluiten ze kinderen uit en discrimineren. Zou je het zo niet kunnen zien? Waarom is het zo moeilijk te beseffen dat ook hoogbegaafde en uitzonderlijk begaafde leerlingen passend onderwijs nodig hebben? Waarom wordt van deze leerlingen verwacht dat ze zich aanpassen? Goed, hoogbegaafden zijn de enige groep mensen met speciale behoeftes die zich kunnen aanpassen, die kunnen doen net alsof. Maar deze aanpassing komt hen heel duur te staan.

Een opdracht voor docenten en leerkrachten

Wil je opschrijven welke hoogbegaafde leerlingen je les geeft en wil je onderzoeken wat hun leerbehoefte is? Ik lees je reactie en vragen graag hieronder.

Maatwerk voor hoogbegaafde kinderen

Is jouw kind hoogbegaafd en ben je opzoek naar hoe je jouw zoon of dochter het beste kunt ondersteunen? IEKU is gespecialiseerd in het begeleiden van en het adviseren over omgang met hoogbegaafde kinderen. We bieden maatwerk voor (uitzonderlijk) begaafde kinderen en spelen in op behoeftes van het individu. We hebben honderden ouders begeleid in het ontwikkelen van heldere opvoedingsdoelen en onderwijsadviezen, specifiek voor hoogbegaafde kinderen.

Bekijk ons aanbod voor hoogbegaafde kinderen of vraag een gratis kennismakingsgesprek aan.

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren