… en niet wat te denken.
Leren hoe te denken is een vaardigheid die geleerd en geoefend moet worden.
We leren om dataprocessors te zijn, informatieverzamelaars en we worden rekenmachines. Kinderen leren hoe ze moeten reproduceren en kopiëren. Maar de echte kracht van de geest is dromen, het creatieve deel van de mind is verbeelding, een gedachte die op een natuurlijke manier ontstaat. De grootste kracht van de geest is in staat zijn om te dromen en onze eigen werkelijkheid te ontstijgen.
De echte geest is een geest die zichzelf uitdaagt en alle aannames en ideeën bevraagt… Dat is de echte natuur van de geest: een onderzoekende, nieuwsgierige spons, die altijd op zoek is naar het absorberen van nieuwe informatie.
Ideeën groeien altijd: nadenken, uitdagen, andere meningen en ideeën bevragen, niets staat vast. De meeste mensen houden er niet van om uitgedaagd te worden. Maar de uitdaging is de weg naar leren HOE te denken. Je wilt geen rekenmachine zijn. Je wilt een dromer zijn, een spons. Je wilt in beweging blijven.
Er is een groot verschil tussen groepsdenken en vrij denken. Het is een vaardigheid hoe alles te bevragen…
Onderwijs moet niet gaan over informatie-overdacht, maar over empowerment, het gaat niet om feiten dicteren, het gaat om een persoonlijkheid in ontwikkeling, een leven vormen. Feiten kun je opzoeken.
Vraag aan een leerling: ‘Wat vind jij?’
Je leert hen dan out-of-the-box denken en je versterkt hun zelfvertrouwen.
Sta je zelf open voor de mening van anderen ?
En hoe kun je dit je kind/leerling leren? Je ziet de polarisatie in politiek, in de media, in de maatschappij. Als je iets zegt dat iemand niet leuk vindt, ontstaat er een conflict of een welles-nietesgesprek. Of je wordt persoonlijk aangevallen. Het kenmerk van de geest is zijn uitgestrektheid en het vermogen tot verbeelding van een andere werkelijkheid, zelfs een werkelijkheid die ons voorbijgaat. We dromen, we treden uit onze comfortzone en uit bestaande structuren. Dat is de echte geest.
Hoe open je kanalen naar creativiteit en nieuwe ideeën? Door nederigheid. Nederigheid die je ertoe in staat stelt te weten: ik weet niets 100% zeker. Je wordt zekerder als je je realiseert dat je niet zo zeker bent. Je ego, je vooroordelen spelen geen rol in dat geval. Dit heeft te maken met communicatie, met relaties. Hoeveel gesprekken of relaties gaan niet goed omdat mensen geen andere invalshoek kunnen zien?
Wat leer je de kinderen?
Hoe wordt communiceren op scholen geoefend? Je brein, je neuronen expanderen. Je gebruikt niet alleen je linker hersenhelft, de technische, maar ook de rechter, verenigende verbinder. Hoe meer we gevangen zitten in het hokje van denken, hoe minder we met elkaar in verband brengen.
Ongezonde x gezonde scepticisme
Ongezond = iemand luistert niet en is niet op andere gedachten te brengen. Op deze manier kunnen emoties je denken beperken en voor blokkades zorgen.
Gezond = je staat open voor andere ideeën.
Chris
Op dit moment begeleid ik Chris, een jongen van 9 die in groep 5 zit. Hij is uitzonderlijk begaafd maar hij is vorig jaar blijven zitten. Hij kon op standaard schooltoetsen niet laten zien wat hij kan en hoe hij denkt. Waarom niet? Omdat standaardtoetsen niet toetsen wat een kind weet, hoe het denkt en waar het toe in staat is. Standaardtoetsen toetsen alleen hoe goed een kind kan reproduceren. Dat kan soms handig zijn. Het gekke is, dat hoogbegaafde kinderen juist heel goed zijn in het onthouden van feitjes, soms de meest nutteloze feitjes. Behalve als ze er toe gedwongen worden om iets te reproduceren wat voor hen niet relevant is. Chris is door het reproduceren en drillen zo afgestompt, dat hij op de simpele vraag: ‘Wat vind je eigenlijk interessant?’ geen antwoord kon geven. Het heeft mij twee gesprekken gekost om hem een beetje los te laten komen – om zelfstandig te durven denken! Op school moest Chris zich jaren aanpassen en nu vinden ze het vreemd dat hij niet leert… Na een didactisch onderzoek en gesprekken met de leerkrachten is Chris geplaatst in groep 6 en met intensieve begeleiding krijgt hij nu stap voor stap zijn zelfvertrouwen terug. Hij leert zijn denken creatief te gebruiken, iets wat eigenlijk voor hoogbegaafde mensen heel natuurlijk is. Maar door conditionering (zich aanpassen aan wat gebruikelijk is) wordt veel hoogbegaafde kinderen afgeleerd om zelfstandig te denken en de enorme capaciteit van hun brein te gebruiken.
Als ouder moet je hier alert op zijn en het niet zo ver laten komen dat je kind afstompt en niet meer weet wie het is.
Nederigheid, open mind en het vermogen uit te dagen, helpen je een benadering te ontwikkelen die niet door de kudde is gevormd of door de mening van iemand anders, het is een combinatie van meningen en je vormt aan de hand daarvan helemaal zelfstandig je eigen mening (lees het artikel Hoogbegaafde rebel).
Cultiveer creativiteit, onderdruk het niet
Ontwikkeling, dat is de ware natuur van het onderwijs. De weg van ontdekken, spontaniteit, ontmoeten van nieuwe mensen en ideeën. Je moet ertoe in staat zijn het te absorberen. Het maakt je weerbaar. Je zit niet in een hokje, bang om iets te doen, omdat je bang bent voor het oordeel van anderen.
IQ is geen indicatie van je vermogen om onafhankelijk, op een originele en coherente manier te denken – er zijn mensen met een IQ op geniaal niveau die niet in staat zijn om buiten de kaders te denken. Zelf denken (‘anders denken’) is een vaardigheid die ontwikkeld en gekoesterd moet worden. De volgende drie stappen vormen de basis om die vaardigheid te leren en te verrijken.
- Gebruik je energie om te denken
Inspanning is meer waard dan hersenkracht. Een zwakkere geest die zich inspant, kan een meer begaafde maar passieve geest overtreffen. Zelf denken is een product van mentale en emotionele inspanning ? een inspanning om vrij te denken en niet alleen terug te vallen op je comfortabele en ingesleten patronen. Stel je goede, opmerkzame, frisse ideeën voor als een vonk in een vuursteen of als een diamant in een rots. Je moet druk uitoefenen op de rots om de diamant eruit te halen. In cognitieve termen komt de druk in de vorm van diepe concentratie en mentale spanning – worstelen met ideeën op een manier die je comfortzone overstijgt.
- Voed je geest
Hoewel nieuwe inzichten een product zijn van mentale inspanning, zijn ze ook een product van het uitdagen van je perspectief. Dat is inderdaad een sleutelingrediënt bij het verwerven van kennis. Het ontdekken van de ultieme waarheid vereist blootstelling aan veel verschillende meningen en kanalen van waarheid. Door je geest te voeden met kennis, door te lezen, te discussiëren en lessen te volgen – en stevige (goedbedoelde) argumenten – verbreed je je horizon zodat je verder kunt gaan dan je gebruikelijke denkpatronen. Niets laat je geest meer groeien dan opbouwende kritiek en andere invalshoeken opzoeken.
- Werk aan nederigheid
Een bevooroordeelde en subjectieve geest is beperkt in zijn capaciteit en vernauwt je reikwijdte. Bescheidenheid en geduld leiden tot meer objectieve en bredere inzichten en conclusies. Wanneer je jezelf – je ego – uit beeld haalt, ben je in staat om je kanalen open te stellen voor ideeën die je ‘zelf’ (en je vooroordelen en blinde vlekken) anders zouden blokkeren of afwijzen.
Oefening:
Kies een probleem dat je wilt oplossen. Maak tijd vrij om volledig aanwezig en opmerkzaam te zijn terwijl je er onderzoek naar doet en er diep over nadenkt. Verleg je grenzen en verken het idee op een manier die buiten je comfortzone valt.
Hoe je dit kunt toepassen bij de begeleiding van je hoogbegaafde kind? Kies een probleem. Bijvoorbeeld mijn dochter wil niet naar school, ze zegt dat niemand haar daar leuk vindt. Hoe kun je dit benaderen en je kind helpen om vanuit haar identiteit en kracht voor zichzelf een oplossing te bedenken?
Ik lees graag hieronder je ideeën en ervaringen.
Wil je veel meer lezen over hoogbegaafde kinderen en volwassenen? Koop dan mijn nieuwste boek:
Geef een reactie