‘Geweldig, goed gedaan. Als beloning voor je snelle werk, krijg je nog een werkblad.’

Ik spreek vaak met hoogbegaafde kinderen in mijn praktijk. Regelmatig hoor ik verhalen dat school saai is, dat ze steeds hetzelfde moeten doen en dat als ze klaar zijn met hun werk ze extra opdrachten in hun boek mogen doen. Deze extra opdrachten betekenen ook meer van hetzelfde! De opdrachten zijn weliswaar extra en gemaakt voor de snelle leerling, maar NIET voor de hoogbegaafde leerling. Ze bevatten dezelfde manier van denken en dezelfde principes. Dat vinden hoogbegaafde kinderen niet interessant, dus zorgen ze ervoor dat ze hoog genoeg scoren om iedereen blij te houden, maar niet hoog genoeg om nog een extra werkblad te krijgen. Ze hebben hier een punt.

Ik spreek ook met veel hoogbegaafde kinderen die niets liever willen dan de uitdaging van moeilijk werk, maar gefrustreerd zijn dat ze het makkelijke werk eerst moeten doen. Tegen de tijd dat ze het moeilijke materiaal krijgen, zijn ze niet enthousiast meer, hun brein is bezig met afleiding.

Hoe werkt dit in de praktijk?

Als het schoolwerk niet de volle aandacht van een hoogbegaafde leerling eist, zal hij slordigheidsfouten maken zelfs tijdens makkelijk werk. Hierdoor worden de resultaten niet hoog genoeg om in aanmerking te komen voor uitdagend werk. De leerling zal dan nog slomer werken met als gevolg nog meer fouten en opdrachten die niet afkomen. De leerkracht gaat denken dat de leerling de stof niet beheerst en geeft hem NOG MEER van dezelfde opdrachten om te oefenen.

Soms zijn leerkrachten bereid om op verzoek van ouders meer uitdagend werk aan te bieden en geven ze wat moeilijkere opdrachten aan het kind. Nadat de basiswerk af is óf als huiswerk, wel te verstaan. Dit betekent dat het kind op school doet wat de rest van de klas doet en dan het moeilijke werk mee naar huis neemt. Als je vervolgens beseft dat een hoogbegaafd kind gemiddeld 50-75% van de oefening minder nodig heeft, kun je je voorstellen hoe enorm frustrerend dit is.

De beste manier om kinderen te ontmoedigen om te leren is ze belonen voor een makkelijke taak met nog meer werk, zeker als de andere kinderen (die de oefening waarschijnlijk nodig hebben) dat werk niet hoeven te doen.

Niet meer maar anders

Een karakteristiek van hoogbegaafde leerlingen is makkelijk en snel leren. Hoogbegaafde leerlingen leren 2 of 3 keer zo snel als gemiddelde leerlingen. Voor extreem hoogbegaafden kan dit zelfs vier keer zo snel gaan. Dit betekent dat ze veel minder oefening nodig hebben. Het betekent ook dat ze sneller verder moeten gaan met nieuwe stof. Uit onderzoek blijkt dat hun leren veel beter wordt van een  snellere werktempo.

Het is belangrijk dat elk kind op een tempo werkt dat bij zijn vaardigheden past. Hoogbegaafde kinderen zijn geen uitzondering. Het verschil is dat hun snelheid van leren en dus ook hun eisen voor leren verschillend zijn van het grootste deel van de klas. Zou je aan een gemiddelde leerling ooit vragen eerst te veel te oefenen en te gemakkelijk werk maken alvorens je hem de gebruikelijke stof gaf? Ik denk het niet. Doe het dan ook niet bij hoogbegaafde leerlingen. Het is niet logisch, zoals het ook niet logisch is aan gemiddelde leerling oefeningen te geven van speciaal onderwijs.