Uit: Hoogbegaafde kinderen versnellen niet, R. Hamsikova, 2016
Over hoogbegaafde leerlingen wordt vaak gezegd dat ze sociaal niet erg handig zijn. Het besef ontbreekt echter dat deze kinderen vaak in een omgeving moeten functioneren waar ze geen ontwikkelingsgelijken hebben. Het gaat om kinderen die minimaal 30 IQ verschillen van het gemiddelde IQ, maar vaak meer. Er zijn uitzonderlijk begaafde kinderen op scholen die 50 of 60 IQ verschillen van het gemiddelde IQ. Kunt u van een gemiddeld begaafde leerling (met een IQ van 100) verwachten dat hij goed functioneert en zich aanpast in een klas met alleen kinderen die 70 IQ of minder hebben? Zou deze leerling tot een waardevolle samenwerking komen? Zou deze leerling iets van zijn klasgenootjes leren? Ik denk weinig.*) Daarom kunt u ook niet van hoogbegaafde leerlingen verwachten dat ze zich altijd maar moeten aanpassen. De omgeving waarin ze gedwongen worden te functioneren, sluit immers niet aan bij hun cognitieve, creatieve, sociale en emotionele behoeftes.
Hoogbegaafde mensen vormen de enige groep mensen met speciale behoeftes die kan doen alsof. Ze kunnen zich sociaal aanpassen. Als ze deze aanpassing echter niet afwisselen met zichzelf te mogen zijn, komt deze aanpassing hen duur te staan. Hoogbegaafde kinderen verliezen hun identiteit. Aanpassing leidt tot onderpresteren. Het zelfbeeld verandert door ontkenning van hun talenten en mogelijkheden. Een recept voor een persoonlijke ramp.
Sommige hoogbegaafde leerlingen tonen minder sociaal initiatief. Deze remming in sociale contacten kan veroorzaakt worden doordat hoogbegaafde kinderen zich anders voelen dan leeftijdsgenoten (Bain & Bell, 2004). Daarnaast kan een hoogbegaafde leerling gewoonweg minder behoefte hebben aan sociale contacten. Introversie is een vergeten eigenschap van veel hoogbegaafden (Burrus & Kaenzig, 1999).
Wat hoogbegaafde leerlingen nodig hebben in sociaal opzicht
- uitleg over normen en waarden van de andere groep = gemiddeld intelligente kinderen (Waarom reageren ze op een bepaalde manier? Waarom wisselen ze iedere dag van vriendjes? Waarom luisteren ze niet naar je lange verhaal? Waarom lopen ze weg?)
- contacten met ontwikkelingsgelijken bij wie ze hun (sociale) vaardigheden kunnen toetsen en waar ze zich kunnen spiegelen aan kinderen die het beter/anders doen
- een luisterend oor van een betrokken volwassene op school die het kind kan helpen relativeren, sturen en die kan luisteren naar zijn verhaal
- gesprekken thuis over verschillende sociale situaties die hebben plaatsgevonden. Hoe is dat gegaan en zou het de volgende keer anders aangepakt moeten worden? Het kind heeft hierbij rolmodellen nodig (ouders) en eventueel een rollenspel thuis om verschillende situaties én de reacties van het kind daarop te oefenen
- inzicht opbouwen. Hoe sta jij in het leven en hoe komt het dat je je soms niet begrepen voelt. Nagaan of het beeld/de ervaring van het kind overeenkomt met de zienswijze van anderen. Inzicht is overzicht.
Sociale en/of emotionele aspecten spelen een belangrijke rol bij een versnelling. Het blijkt dat deze aspecten vaak op oneigenlijke wijze gebruikt worden. Sociale en/of emotionele problemen worden vaak gezien als gevolg van een achterstand, terwijl het tegenovergestelde aan de hand is (Robinson, 2004; Robinson & Noble, 1992). Deskundigheid bij het nemen van de beslissing is daarom noodzakelijk.
*) Hij zou wel iets leren, maar dit zou niet leiden tot een doorgaande ontwikkelingslijn die aansluit bij zijn eigen denkniveau. En dat is waar school voor bedoeld is; dat staat zelfs in onze wet artikel 8.1. In artikel 8.2 wordt er zelfs expliciet gesproken over de ontwikkeling van creativiteit.
Wil je veel meer lezen over de behoeftes van hoogbegaafde leerlingen op school? Bestel dan mijn nieuwste publicatie Hoogbegaafde kinderen versnellen niet.
Geef een reactie