Een taxonomie is een systematische indeling waarin een rangorde een rol speelt. Biologen gebruiken bijvoorbeeld een taxonomie om het dierenrijk of plantenrijk te beschrijven. Hoog in het schema vind je de hoofdgroepen en steeds lager vind je uitsplitsingen in subgroepen, soorten en families.

Wat is de Bloom taxonomie

In 1956 publiceerde een commissie onder leiding van Benjamin Bloom een systeem voor de classificatie van doelstellingenten behoeve van het geschiedenisonderwijs. De commissie was tot dit systeem gekomen op initiatief van een aantal academici die in 1948 in Boston bijeen waren gekomen. Zij wilden graag de beschikking hebben over een algemeen theoretisch model ten behoeve van de onderlinge communicatie tussen examinatoren. Het resultaat werd bekend onder de naam ‘de taxonomie van Bloom’. Deze indeling is veelvuldig gebruikt, ook in het geschiedenisonderwijs, wordt nog steeds gebruikt en is een handzaam middel voor studenten en docenten om activiteiten van leerlingen en typen vragen in proefwerken examens te ordenen en te benoemen.

Bloom en de zijnen hebben de doelstellingen geordend in een opklimmende moeilijkheidsgraad. Men zou de taxonomie als een trap kunnen voorstellen. Iedere volgende trede is ingewikkelder en omvat steeds de vorige treden.

Binnen het cognitieve gebied (dat is het terrein van de menselijke kennis) hebben Bloom en zijn medewerkers een zestal verschillende doelstellingen onderscheiden. De publicaties van Bloom zijn erg bruikbaar gebleken en ook nogal bekend geworden.

De bruikbaarheid schuilt in het feit dat je m.b.v. zijn verschillende categorieën makkelijker op ideeën komt voor doelstellingen die je met bepaalde onderwijsactiviteiten kunt hebben.

Bloom onderscheidt de volgende zes hoofdcategorieën:

  1. Kennis (van feiten)
  2. Begrip
  3. Toepassing (iets met feitenkennis kunnen doen)
  4. Analyseren (iets systematisch kunnen onderzoeken, onderscheid maken in delen)
  5. Evalueren (een oordeel kunnen geven op basis van criteria)
  6. Creëren (nieuwe ideeën, producten of gezichtspunten genereren)

 

De hiërarchie zit in het gegeven dat, volgens Bloom, je bijvoorbeeld bepaalde kennis pas kunt toepassen, wanneer je daarvóór de zaak waarover het gaat eerst hebt begrepen (nr 2: begrip) en op zijn beurt is daarvóór eerst noodzakelijk dat je iets gewoon weet (nr 1).

En om bijv. te kunnen synthetiseren moet je van voren af aan eerst de zaak weten, begrijpen, kunnen toepassen en analyseren.

Met andere woorden het gedrag in een bepaalde categorie kan pas worden uitgevoerd wanneer de leerling het gedrag van alle lagere categorieën reeds beheerst.

De categorieën van de taxonomie bieden een bruikbaar referentiekader voor het opstellen van overhoringen en toetsen. Zelfs gegevens over de vraagvormen (gesloten of open) zijn eruit af te leiden. Het spreekt vanzelf dat kennis van de beheersingsvormen ertoe bijdraagt de onderwijsdoelen scherper te formuleren.

Zoals aangekondigd kunnen de hoofdcategorieën kennis, begrip, toepassing, analyse, synthese en evaluatie nog verder onderverdeeld worden. Een uitwerking van deze onderverdeling is weergegeven in het onderstaande schematische overzicht. De voorbeelden die hierbij zijn vermeld hebben vooral betrekking op de talen. T.a.v. vakken als natuur- en scheikunde en techniek kan het schema worden aangevuld met voorbeelden uit de eigen vakgebieden.

Toelichting op de categorieën:

1. KENNIS hebben van (en dit letterlijk uit het geheugen kunnen reproduceren):

  • feiten: bijv. woorden, termen, uitdrukkingen, namen, specifieke feiten, verschijnselen en tekens;
  • middelen, methoden, afspraken, werkwijzen: bijv. woordenboek raadplegen, leestekens, stromingen, stijlen, (taalkundig) benoemen van woorden, zinsdelen; criteria t.a.v. gesproken taal(snelheid, intonatie, uitspraak);
  • systemen en structuren: bijv. wetmatigheden, principes, regels (denk. aan spelling).

2. BEGRIP (inzicht hebben op het laagste niveau, in een soortgelijke situatie de kennis kunnen gebruiken)

  • omzetting: bijv. begrepen inhoud met eigen woorden kunnen omschrijven, zelf een voorbeeld van een regel kunnen geven;
  • interpretatie: b.v. hoofd – en bijzaken kunnen onderscheiden, relaties leggen, karakter van de hoofdpersoon van een werk kunnen beschrijven;
  • extrapolatie: bijv. teksten (proza, poëzie verklaren, waarbij je iets extra’s toevoegt, tussen de regels leest.

3. TOEPASSING

  • Het geleerde (kennis en begrip) in een nieuwe situatie (bij een nieuw probleem) toepassen bijv. Door bijvoorbeeld de juiste regel(s) te kiezen en toe te passen.

4. ANALYSE (logisch redeneren, deductief of inductief)

  • Analyse van het geheel: het geheel ontleden in zijn samenstellende elementen / delen. Dit vereist dieper inzicht; niet alleen begrijpen en toepassen, maar ook zichzelf vragen stellen over de inhoud; ,opsporen van hiaten onduidelijkheden; dieperliggende verklaringen of oorzaken opsporen; diagnosticeren bijv. het nakijken van een verslag of opstel en ontdekken waar fouten of gebrek aan logica in de opbouw zitten.

5. EVALUATIE (kritisch denken, beoordelen, divergent denken)

  • Het geven van een beoordeling als het resultaat van een zorgvuldige afweging van feiten, begrippen en inzichten; kritisch denken (geen kretologie) bijv. een gefundeerd oordeel geven over de kwaliteit van een opstel van je leerlingen.

6. CREËREN (ontwerpen, maken, bouwen, produceren, uitvinden)

  • Creatievragen zijn erop gericht met je kennis en inzicht nieuwe ideeën, producten of zienswijzen tot stand te brengen. Dat vergt creativiteit. Bij synthesevragen zijn uiteenlopende antwoorden mogelijk.

Begeleiding voor hoogbegaafde kinderen

Inmiddels heb je vast al ondervonden dat hoogbegaafde en uitzonderlijk begaafde kinderen anders zijn dan ‘normale’ kinderen. Je hebt te maken met uitdagingen waar je niet eens aan gedacht had dat ze op je pad zouden komen. Wellicht vindt zelfs de leerkracht het lastig om jouw kind de aandacht te geven die het nodig heeft. Inmiddels heb ik honderden ouders begeleid met het ontwikkelen van een helder doel in de opvoeding of het onderwijs van hun hoogbegaafde kind(eren). Kun je wel wat hulp en advies gebruiken, schroom dan niet om contact met me op te nemen of bekijk de diensten die wij aanbieden.