ADHD of hoogbegaafd? Onderzoek heeft aangetoond (Webb & Latimer, 1993), en het blijkt ook uit mijn eigen praktijk, dat er kinderen zijn die de diagnose ADHD krijgen, terwijl ze slechts hoogbegaafd zijn. Ze reageren met hun “druk” gedrag op een ongeschikt onderwijsaanbod. In dit artikel deel ik de overeenkomsten en verschillen tussen hoogbegaafdheid en ADHD
Verschil tussen ADHD en hoogbegaafd
De sleutel om ADHD en hoogbegaafdheid te onderscheiden is algemeen verspreid “acting out” gedrag. Dit is een Engelse term voor gedrag waarbij een persoon destructief en agressief handelt, zonder rekening te houden met de negatieve gevolgen daarvan – een grote mond opzetten, stoer doen en andere kinderen pesten.
Als dit gedrag betrekking heeft op een bepaalde situatie, kan het gedrag van het kind meer gerelateerd zijn tot hoogbegaafdheid; terwijl als het gedrag consistent is tijdens alle situaties, kan het gedrag gerelateerd zijn aan ADHD. Het is ook mogelijk dat het kind zowel hoogbegaafd is als ADHD heeft. De volgende opsomming geeft de overeenkomsten tussen hoogbegaafdheid en ADHD weer:
Kenmerken van hoogbegaafde leerlingen die zich vervelen
- slechte concentratie en dagdromen
- lage doorzettingsvermogen bij taken die irrelevant lijken
- start met veel projecten, maakt weinig af
- ontwikkeling van oordeelvorming loopt achter bij de intellectuele groei
- diepe concentratie kan leiden tot machtstrijd met de leerkracht
- hoge activiteitsniveau; kan vaak toe met minder slaap
- vindt het moeilijk te zwijgen (wil blijven praten); kan verstorend zijn
- raakt zijn werk kwijt, vergeet huiswerk, is ongeorganiseerd
- lijkt zorgeloos
- erg gevoelig voor kritiek
- vertoont niet altijd probleemgedrag
- meer consistente mate van presteren bij een redelijk consistente tempo
Bron: Cline, 1999; Webb & Latimer, 1993)
Kenmerken van leerlingen met ADHD
- slechte aanhoudende concentratie
- verminderde doorzettingsvermogen bij opdrachten die niet onmiddellijke consequenties hebben
- wisselen vaak van een onafgemaakte taak naar een andere
- impulsiviteit, slecht in uitstel van bevrediging
- houdt niet van opdrachten die het gedrag in sociaal context regulieren of verbieden
- meer actief, rustelozer dan andere kinderen
- praat vaak overdreven veel
- verstoort vaak of onderbreekt anderen
- moeite zich te houden aan regels en voorschriften
- verliest vaak dingen die nodig zijn voor taken of activiteiten thuis of op school
- kan lijken dat hij geen aandacht voor detail heeft
- heel gevoelig voor kritiek
- probleemgedrag bestaat in iedere omgeving, maar in sommige omgevingen is het gedrag erger
- veranderlijkheid in taakuitvoering en de tijd die gebruikt wordt om taken af te krijgen
Bron: Barkley, 1990; Cline, 1999; Webb & Latimer, 1993) (Barkley, 1990; Cline, 1999; Webb & Latimer, 1993
Persoonlijk advies en coaching voor hoogbegaafde kinderen en ouders
IEKU adviseert over begeleiding, opvoeding en biedt onderwijsmaatwerk voor kinderen met een 145+ IQ. We zijn gespecialiseerd in het begeleiden van (uitzonderlijk) begaafde kinderen. In ons aanbod vind je diensten, zoals didactisch onderzoek en dystexieonderzoek, maar ook bieden we intelligentieonderzoeken voor kinderen vanaf 3 jaar tot 16 jaar. Daarnaast ondersteunen we ouders door middel van coaching en geven we live trainingen.
Wij hebben gisteren de uitslag van de tweede IQ test van onze 10-jarige dochter gehad. Deze is afgenomen door een kinderpsycholoog. De 2e test is afgenomen omdat de eerste een groot verschil liet zien tussen verbaal en performaal. Ook bij de tweede test was dit het geval. 127 verbaal en 95 performaal. Psycholoog gaf aan dat de verbale score eigenlijk hoger is omdat ze een aantal antwoorden wel wist uit te leggen, maar niet op de juiste manier omschreef waardoor ze fout gerekend moesten worden. Omdat dochterlief enorm veel onrust in haar lijf heeft wordt er toch aan ADHD gedacht en is het woord “proefmedicijnen” en melatonine gevallen. Wat ze daarnaast ook goed kan is een hele zaterdag in haar onesie op de bank hangen zonder een vin te veroeren.
Ze is erg chaotisch, haar kamer en schoolplek op school zijn altijd een chaos. Ze heeft een heel beroerd handschrift, tenzij ze zich enorm inspant en maakt veel slordige spellingsfouten. Ze is erg slecht in de weg vinden, ook al hebben we de route al 100 X gefietst en is het vlakbij.
Onze dochter slaapt al jaren slecht, slaapt pas laat, na 23 uur en heeft heel veel last van een vol hoofd. Ze is erg creatief en ze heeft een mega-doorzettingsvermogen (Ze had bijv een hekel aan zwemles, maar moest en zou haar C-diploma halen en dat heeft ze gehaald ook. Op haar 4e moest en zou ze schaatsen op enkele ijzers en aan het eind van de dag, onder de blauwe plekken en kleddermat, kon ze het als de beste).
Waar we thuis voornamelijk tegenaan lopen is één bonk frustratie en heel veel ruzies. Dochterlief ontploft regelmatig en is dan niet voor rede vatbaar. Ze gaat met alles en iedereen in discussie en heeft een bloedhekel aan autoriteit. In de speeltuin laatst nog getuige geweest van een discussie die ze voerde met een moeder in de speeltuin. Moeders zei uiteindelijk dat zij de volwassene is en dat mijn dochter dus moet luisteren. Daar kan dochterlief niet met haar verstand bij. “Ik ben ook een mens en omdat u volwassen bent betekent dat niet dat u gelijk hebt”.
Uit de observatie in haar klas kwam naar voren dat ze zich enorm verveeld en alleen maar aan het wachten is. Bij de uitleg haakt ze af, dan mag ze beginnen aan de opdracht en als ze klaar is wacht ze weer op de rest. Een uur in de week gaat ze naar de plusklas en dat vindt zij fantastisch.
Ik weet niet wat wijsheid is in deze… kunt u ons advies geven?
Ik kom toevallig op deze site na zoeken op het www. Onze zoon heeft een hoge NIO toets gemaakt terwijl hij op school dit niet laat zien. Hij is als 7 jarige getest en heeft de diagnose ADHD en PDDNOS gekregen waarvoor ook medicatie. Hij is nu 12 en presteert erg onder. NIO VWO maar dreigt terug gezet te worden naar VMBOkader ivm lage prestaties.
Nu ik hier zit te lezen vallen er veel dingen op zijn plaats. Ik zeg niet dat hij hoogbegaaft is maar ooooo ik herken mijn zoon zo in de beschrijving.
Alleen hoe kan ik dit laten testen. Toen hij 7 was heeft hij een IQ test gehad met een 128 score. Kan dat nog hoger geworden zijn of kan dat niet?
Alvast bedankt voor uw reactie.
Groeten Natasja
Beste Natasja, bedankt voor je reactie. Je zoon is ooit getest en de score 128 haalde. Dat was eigenlijk hoogbegaafd! Ik weet dat de grens 130 is, maar een verkoudheid alleen al kan 10 punten schelen op een IQ test. Je moet de score van toen als een minimumscore zien. Of hij nu een hogere score haalt is de vraag, omdat hij zijn potentieel niet heeft leren gebruiken. De school heeft toen zijn IQ kennelijk genegeerd en er niets mee gedaan.
Ook de gestelde diagnoses hoeven niet te kloppen overigens. Er wordt vaak verkeerd gediagnosticeerd omdat men niet op de hoogte is van de kenmerken van hoogbegaafdheid (https://www.ieku.nl/misdiagnose/). Zit je zoon nu al op het VWO? Hij heeft denk ik een coach nodig die hem helpt in te halen wat de basisschool niet heeft gedaan. Zoals leren leren e.d. Je kunt mij altijd een mail sturen zodat ik kan kijken wie er bij jullie in de buurt kan helpen. Ik heb een zeer bedreven collega die ook via Skype je zoon kan begeleiden. Veel succes, Renata.
Beste Renata,
Een kleuter van 6 op de school waar ik werk vertoonde , druk en agressief gedrag t.o.v. andere kinderen en was niet taakgericht. Uit een iq-test kwam een verb. score van >145 en perf. laaggemiddeld. Ouders besloten hem medicatie te geven. Hij werkt nu met uitdagend materiaal van Levelspel en lijkt dit graag te doen, komt enthousiast dingen laten zien aan z’n juf. Toch blijft hij regelmatig in zijn broek plassen en poepen en is er volgens ouders ‘geen land met hem te bezeilen’ de week vóór en de week na een schoolvakantie. Ouders en leerkracht vragen zich af hoe ze hem het beste kunnen helpen. Heeft u advies?
Beste Goudswaard, in het kort gezegd: dit kind moet nog steeds functioneren in een voor hem ongeschikte omgeving, waar hij waarschijnlijk te weinig uitgedaagd wordt. Het levelwerk is niet geschikt voor uitzonderlijk begaafde kinderen. In maart geef ik een master class over deze kinderen, misschien iets voor de ouders en de leerkracht? https://www.ieku.nl/workshop-uitzonderlijk-begaafd/
Ook kinderen die slecht slapen en overdag ‘druk’ doen om zichzelf wakker te houden krijgen het ‘stempel’ ADHD. Dit slecht slapen kan komen door ademstops. OSAS (slaapapneu) komt ook bij kinderen voor. Zelfs bij pasgeborenen. Hier is veel te weinig aandacht voor of kennis over. Ook bij artsen! Mogelijk dat ik met dit berichtje een aantal mensen tot nadenken stemt en dat ouders bij de huisarts een verwijzing gaan halen voor onderzoek in een slaapcentrum.
Ria, bedankt voor je aanvulling. Misschien helpt het sommige ouders. Groet, Renata.
Hoi Susanne,
ik bedoel dat een kind zo kan opgaan in iets dat het “te veel” wordt en dat er dan een gesprek/woordenwisseling kan plaatsvinden met de leerkracht. De leerkracht kan oplettendheid verwachten tijdens de les, maar die is niet zichtbaar, omdat het kind zich misschien verveelt. En als het kind eenmaal ergens in opgaat, begrijpt de leerkracht het niet goed.
Bedoel je met suggesties tegen verveling voor thuis of voor school?
Groet, Renata.
Hoi Renata,
Wat bedoel je met ‘diepe concentratie kan leiden tot machtstrijd met de leerkracht’?
Ik moet zeggen dat ik wel overeenkomsten met hoogbegaafdheid zie bij mijn oudste zoon, nu 15 jaar. Hij heeft ook veel de neiging zich achter zijn computer te verstoppen. Heb je nog suggesties tegen verveling?
Groeten,
Susanne