Beste Renata, Onze dochter zit in groep 6. Zij is een beelddenker met een IQ van 127. Door het beelddenken blijft haar spelling achter op cito IV/C-score, ondanks training en extra oefening. Begrijpend lezen is al jaren een I/A-score en rekenen een II/AB-score, maar het automatiseren met rekenen is matig. Technisch lezen doet zij op niveau. Haar leerkracht meldde ons, dat haar ontwikkelingsperspecitef zal leiden tot een eindniveau VMBO-TL en misschien Havo. Dit verbaasde ons, wij hadden dit hoger ingeschat of is dit onterecht? Gaat zij niet onderpresteren op een TL en mogelijk ook op een Havo met een begaafd IQ? Of wordt het daadwerkelijk te belastend voor haar op hoger niveau met een spellings-, automatiseringsprobleem? Daarnaast gaan wij haar laten testen op dyslectie en dyscalulie. Mocht zij dit in bepaalde mate hebben, dan heeft het volgens de leerkracht geen invloed op deze prognose. Wat is jouw idee hierover? Hartelijk dank alvast voor een reactie.
Antwoord:
Beste Jane, bedankt voor je vraag. Ik zal eerst iets vertellen over het zogenaamde beelddenken. Ik schrijf bewust zogenaamd, omdat het idee van beelddenken nooit wetenschappelijk is bewezen en het een term is die eigenlijk wijst op gedragingen of leerproblemen waar sommigen geen verklaring voor hebben (ik wel). Wat betreft de manier van leren van hoogbegaafde kinderen is er genoeg wetenschappelijk onderzoek gedaan. Maar op een of andere manier is de term beelddenken leuker, interessanter, makkelijker. En men kan er een beelddenkonderzoek en begeleiding aan koppelen…
Ik heb al in 2013 contact gehad met prof. Jaap Murre van de UvA, die onderzoek deed naar visueel ingestelde mensen. Het onderzoek van Jaap Murre kun je hier lezen. Dit onderzoek moet op de juiste manier geïnterpreteerd worden. Mensen die graag willen zien dat beelddenken wetenschappelijk bewezen is, lezen in dit onderzoek dat het ook inderdaad zo is. Dat is naar mijn mening pure misleiding. Het onderzoek van prof. Murre gaat namelijk over geheugen en dat is niet hetzelfde als denkprocessen en leren.
Er is geen wetenschappelijk bewijs voor beelddenken. De zin “ik denk in beelden, jij onderwijst in woorden” is een heel simplistische weergave van complexe onderwerpen als denkprocessen, leren en hoogbegaafdheid. Het wordt vaak uitgelegd als: ik zeg het woord kat en een beelddenker ziet niet de letters maar een beeld van de kat. Dat klopt niet, het is een manier om een complex onderwerp begrijpelijk te maken, maar het wordt hierdoor juist volledig onbegrijpelijk en onjuist uitgelegd.
Hoogbegaafde kinderen leren het beste in context, dat betekent dat ze de nieuwe kennis aan de bestaande kennis willen “ophangen” om zo de nieuwe kennis een plek te geven. Op deze manier onthouden ze ook veel en lang. Daarnaast leren hoogbegaafde kinderen veelal top-down. Dat betekent dat ze eerst het totaalplaatje willen weten en dan terugwerken naar de kernonderdelen. Voeg daarbij nog divergent en creatief denken, een andere werking van het werkgeheugen bij hoogbegaafde mensen (die heel anders is dan bij gemiddeld begaafden) en de ontwikkeling van hun brein en je zult veel meer begrijpen over de ontwikkeling en het leren van je dochter. Hoogbegaafde kinderen automatiseren namelijk veel later dan gemiddeld begaafde kinderen, wat te maken heeft met de ontwikkeling van hun brein!
Op deze manier leert je dochter waarschijnlijk ook: top-down en in context. Het onderwijs wordt in Nederland veelal bottom-up aangeboden en dat is voor hoogbegaafde kinderen hetzelfde als een olifant voeren met een grasspriet per keer. Voordat hij vol zit, verhongert hij. Hoogbegaafde kinderen haken af als de uitleg te lang duurt en als het NIET RELEVANT is. Ze kunnen het dan niet onthouden en begrijpen. Ze hebben geen leerprobleem of dyslexie of dysclaculie, maar ze hebben behoefte aan een andere manier van uitleg, oefening en leren.
Ik zou zeggen dat je dochter niet door beelddenken, maar door uitleg die niet bij haar brein aansluit, nog niet goed is in spelling. Ik denk dat als zij als een hoogbegaafde wordt benaderd – want dat is ze wel – en als zij ook zodanig onderwijsaanpassing krijgt, zij veel beter kan leren. Met haar IQ-score kan ze gemakkelijk naar een HAVO/VWO brugklas. Het is niet eerlijk haar geen handvatten te bieden, niet te analyseren hoe ze leert en vervolgens te zeggen dat ze naar VMBO-tl moet!
Weet je dat hoogbegaafde kinderen (en volwassenen) gedijen bij complexiteit? Als je dochter complexe, interessante, creatieve opdrachten krijgt met inhoud, zal ze waarschijnlijk betere prestaties leveren. Ook omdat ze meer plezier zal hebben in het maken van deze opdrachten. Zij moet nu functioneren en leren op een niveau dat minimaal 30 IQ punten lager is dan haar eigen niveau (ik zeg minimaal, omdat die score van 127 als een minimumscore moet worden beschouwd). Dat is toch niet eerlijk? Als er nooit enige onderwijsaanpassing is geweest en als er niemand gekeken heeft naar haar (leer)behoeftes, is het niet objectief om haar een vmbo-advies te geven.
Je dochter moet nu (met een specialist hoogbegaafdheid) vaardigheden oefenen, zodat ze straks goed voorbereid kan starten in de VWO-brugklas.
Groeten, Renata
Wil je ook dat ik je vraag beantwoord? Stuur die in via deze link.
Het in context denken en Top-Down leren zijn zeker praktisch omdat leerkrachten daar concreet mee aan de slag kunnen. Mét effect.
Toch merk ik in mijn gezin dat beelddenken toch vaak zorgt voor problemen in communicatie met andere. Het gaat dan echt om details van een probleem of situatie. Wat ik bijvoorbeeld zie is een soort 3D model van een situatie waarbij ik achter het probleem en zelfs in het probleem kan kijken. Wanneer iemand mij een situatie schetst, en er ontbreekt informatie dan snap ik er niks van en kan ik niet tot een conclusie komen. Maar is het beeld wel volledig dan zie ik buiten de kaders van het vraagstuk. Antwoorden op niet gestelde vragen wordt vaak ervaren als een probleem door de andere partij. Maar wat ik zie kan ik niet wegdenken (hoewel ik het probeer te doseren voor de buitenwereld). Context en Top-Down passen daarbij maar de kwaliteit van beeld is de kern van het denkproces. Een kind is zich niet bewust van de beperktere blik van de ander. En dat zorgt dan vaak voor conflicten in de klas.
Bij mijn zoon zie ik dat hij tekent vanuit een detail. Het is alsof de andere lijnen er al staan. Bij vrij tekenen is dat geen probleem maar in een schoolse omgeving wordt het vaak niet gewaardeerd. Ook hier helpt het als er berip, geduld en aangepaste begeleiding is. Maar ik zou dit ook weer omschrijven als beelddenken.
Overigens zie ik het als een talent wat met de juiste communicatieve vaardigheden goed vertaald kan worden naar anders denkende (grootste groep). En behoeft het talent zelf weinig begeleiding.
Wat vind jij van beelddenken met betrekking tot mijn voorbeelden? Is het dan nog steeds een onterecht gebruik van de term? Hoe zou jij dit benoemen?
Hoi mama, dat is volgens mij niet beelddenken wat je omschrijft maar intuïtie. Een antwoord weten zonder het kunnen uitleggen (in 3D), dat is niet wat over het algemeen met beelddenken wordt bedoeld, omdat de meeste mensen daar niet bij kunnen, bij het “weten”. Het talent zelf heeft geen begeleiding nodig, maar het kind heeft behoefte aan erkenning van wie het is, omdat het in een hokje wordt gestopt. Dus ook de term “beelddenken” is hokjesdenken omdat men iets probeert te begrijpen wat hij niet kan begrijpen en het dus een waarde geeft. Ik zou dus niet spreken van beelddenken maar intuïtie, het weten.
Hoi Renata!
Ik les de vraag en ik les het verhaal van mijn zoon. Precies hetzelfde. Beelddenken, advies, leeftijd. Ik zou ook graag een specialist willen hebben… in Limburg lijkt HB een onbekende onderwerp zijn.
Bedankt zoals altijd voor jour posts!
Groetjes
Dat klop, Mariana, ik heb veel klanten uit Limburg…Groet, Renata
Beste Jos, je moet een specialist hebben zoals ik, die veel ervaring heeft met het werken met hoogbegaafde kinderen en weet hoe ze leren en hoe hun brein ontwikkelt. Ik werk in de regio Noord-Holland, maar misschien is er bij jullie in de buurt iemand die het kan. Je kunt mij een email sturen met jullie woonplaats, dan kijk ik of ik iemand kan aanbevelen. Groet, Renata
Over die laatste alinea…wie is zo’n specialist en waar vind ik die? Mijn 8 jarige dochter heeft gemiddeld IQ van 125 maar veel moeite met begrijpend lezen en automatiseren. De tafels krijgt ze er niet in bijvoorbeeld. Ik vraag me de laatste tijd vaak af of speciaal onderwijs voor hoogbegaafden voor haar geen uitkomst zal zijn.