Hoogbegaafde kinderen kunnen soms moeilijk in slaap vallen. Dat kan verschillende redenen hebben. Ze denken veel na, ze hebben een grote fantasie, ze kunnen niet tot rust komen na een drukke dag, noem maar op.
Slaapproblemen hoogbegaafd kind
Laten we beginnen met een aantal redenen opsommen waardoor slaapproblemen bij een hoogbegaafd kind relatief vaak voorkomt:
- Niet moe genoeg. Zo simpel kan het zijn. Sommige hoogbegaafde kinderen hebben niet zo veel slaap nodig als andere kinderen en zijn gewoon simpelweg niet moe wanneer de ouders willen dat het kind gaat slapen.
- Meer tijd nodig om af te koelen (alleen). Wanneer een kind introvert is, kan het zijn dat hij of zij meer tijd nodig heeft om tot rust te komen na een drukke dag. Slaap komt niet snel, omdat het kind tijd nodig heeft om na te denken.
- Hersenen willen “niet uitgaan”. Een hoogbegaafd kind kan tegen de ouders klagen dat zijn hersenen niet willen ophouden met werken of zegt: “mijn hersenen laten me niet in slaap vallen.”
- Wil niets missen. Als er in het huis iets gaande is, zoals een oudere broer of zus die een film kijkt in de woonkamer, kan het bij jonge hoogbegaafde kinderen lastig zijn om te focussen. Ze denken dat ze iets dat zich buiten hun kamer afspeelt “missen”.
Tips om je kind te laten slapen
Zoals met meeste standaardadviezen over opvoeden, werken de adviezen over in slaap vallen meestal niet voor hoogbegaafde kinderen.
Een consistente bedtijdroutine is heel belangrijk voor je hoogbegaafde kind. Het weet dan wat hem te wachten staat, zal misschien onderhandelen maar leert op een bepaald moment dat dat niet zal werken en zal tot rust komen voordat het gaat slapen.
Wat ook werkt:
- Focus minder op in slaap vallen en meer op tot rust komen. Een kind kan zichzelf niet dwingen om in slaap te vallen, net als een volwassene. Wanneer we harder proberen om in slaap te vallen, lijkt het steeds moeilijker te worden. In plaats van op een bepaalde tijd de lichten uit te doen en te gaan slapen, neem de tijd om in bed te liggen en in bed te blijven, tijd voor stille en rustige activiteiten, zoals lezen of muziek luisteren. Uit bed komen is niet toegestaan.
- Ga eerder naar bed en praat gezellig met je kind. Dit helpt je kind al zijn gedachten te ordenen, hij vertelt misschien wat er die dag gebeurt is, jij kunt het relativeren, jij kunt vertellen over vroeger (dat vinden kinderen altijd interessant) en je kunt tot slot rustig voorlezen of een liedje zingen.
- Wrijf over de rug van je kind. Dit is zeker prettig voor kinderen met zintuiglijke hooggevoeligheid. Je kind kalmeert, valt eerder in slaap en blijft zelfs langer slapen. Probeer het!
- Maak of koop een “bedtent” voor privacy – zeker voor je introverte kind.
Hoogbegaafde kinderen (zeker die met verbeeldingsgevoeligheid) zien en horen te veel dingen om zich heen. Om een aantal van deze afleidingen te elimineren, kunnen ouders een “bedtent” maken of kopen (Ikea). Een bedtent is een lichte tent ter grootte van een bed waarvan de bodem over een matras past. Zo voelt je kind zich veilig, zeker als er ook een paar knuffels in de tent slapen. - Introduceer een “brein aan/uit knop”. Denkbeeldige knoppen werken soms goed. Sommige kinderen stellen zich voor dat hun brein net een computer is en een afsluitingsproces nodig heeft. Je kind kan een denkbeeldige knop hebben of een echte: een oude lamp bijvoorbeeld (waar geen stroom opstaat) die ze als hun aan/uit knop gebruiken. Vreemd genoeg werkt het soms wel! Het kan een kind helpen om de hersenactiviteit te verminderen.
- Schrijf op wat je niet wilt vergeten. Het kan voor je kind moeilijk zijn alle ideeën los te laten omdat hij bang is dat hij ze morgen niet meer weet. Je kunt je kind de ideeën die hij op dat moment heeft laten opschrijven, zodat hij er morgen verder over kan nadenken.
- Alles draait om intensiteit! Ook ’s avonds is je kind intens in al zijn beleving.
Maak je niet onmiddellijk zorgen als je kind niet de voor haar leeftijd aanbevolen hoeveelheid slaap krijgt. Als je kind minder slaapt, chagrijnig is, wallen heeft, hoofdpijn heeft en moeite met concentreren, krijgt hij of zij waarschijnlijk niet genoeg slaap. Maar als je kind gezond is en normaal functioneert heeft hij of zij waarschijnlijk minder slaap nodig dan wordt aangeraden. Aan de andere kant kun je daar ook weer niet zonder meer van uit gaan. Sommige hoogbegaafde kinderen hebben juist meer slaap nodig dan andere kinderen.
Ik krijg regelmatig vragen van ouders over slaapproblemen van hun hoogbegaafde kinderen. Vaak speelt ook verveling op school een rol. Als je kind niet moe genoeg is door het gebrek aan uitdaging, valt het vaak ook moeilijk in slaap. Zodra het schoolwerk aangepast wordt aan het niveau van het kind zie je vaak weer dat het kind gemakkelijker in slaap valt. Hij is dan moe maar ook tevreden met zichzelf, hij heeft immers lekker gewerkt vandaag!
Heb jij tips en positieve ervaringen? Deel ze hieronder met andere ouders.
Maatwerk in het onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen
Uitzonderlijke begaafdheid gaat niet over. Het beïnvloedt de ontwikkeling vanaf de geboorte tot op hoge leeftijd. IEKU specialiseert zich in persoonlijk advies en coaching voor ouders en leerkrachten van hoogbegaafde en uitzonderlijk begaafde kinderen. De specifieke uitdagingen die bij het opvoeden en les geven van deze kinderen komt kijken zijn goed te handelen. Mits je over de juiste tools en inzichten beschikt. We helpen heldere doelen te stellen voor onderwijs en opvoeding. Dit doen we veelal door middel van het leveren van maatwerk in het onderwijs, persoonlijke coaching en intelligentie onderzoeken.
Wij hebben onze dochter altijd veel nabijheid gegeven, bij haar gebleven tot ze sliep en een vast slaapritueel aan gehouden. We slapen ook samen. Dat geeft haar ontzettend veel rust en ons dus ook.
Hallo, ik ben voor het zelf bedenken van oplossingen. Mijn dochters mochten een lijstje maken met 10 do’s en don’ts. Bv niet uit je bed gaan. Steeds roepen of op beeldscherm etc. Wel van 100 terug naar 1 tellen, rustig muziekje, leuk verhaal verzinnen etc.. lijstjes hingen naast hun bed. Als ze er uit kwamen , vroeg ik of ze alle 10 de tips al hadden geprobeerd. Zo niet dan dat eerst doen. Werkte goed. Ze kwamen er een heel stuk minder vaak uit en leren zelf hun probleem oplossen (met een beetje hulp)?
Mijn broertje (nu 10 en hoogbegaafd) had ook altijd veel moeite met in slaap vallen. Hij maakt nu gebruik van een zwaarte deken en dit helpt hem enorm! Je hebt ze in verschillende gewichten, zeker het proberen waard!
Bedankt voor je tip, Manoek!
ik ben een man van 62 als kind wilde ik ook niet slapen mijn ouders hebben mij van mijn eerste levens jaar af elke avond een paar borrels gegeven zodat ik maar ;sliep werkte averechts niet vreemd natuurlijk en de volgende dag had ik hoofdpijn raar of niet dit heeft ongeveer en half jaar geduurd toen besloten ze op mijn verzoek een wetenschappelijk boek mee te geven werkte beter na een paar uur lezen viel ik wel in slaap misschien een methode merkwaardig genoeg kom ik erachter dat wiikpedea gecontroleerd wordt door een van mijn beste vrienden
Onze zoon van net 7 (gevoelig, sterke wil en waarschijnlijk hoogbegaafd) komt bijna geen enlele avond goed in slaap. Nadat ik hem naar bes heb gebracht (voorlezen/kletsen/kriebelen) mag hij zelf nog even lezen.
5 minuten nadat het licht uit moet, staat hij al aan de trap ‘ ik kan niet slapen, mag ik naar beneden?’
Dit mag niet, wil hem wel graag boven op zijn kamer en het liefst in bed houden.
De ene keer blijft hij aan de trap ‘zeuren’ de ander keer staat hij wel 5x aan de trap.
Vaak wordt hij dan echt zeurderig of echt heel vervelend. Van de wanhoop word ik gek en dat geeft soms ruzie
Hij heeft al een muziekbox met meditatiemuziek op zijn kamer
Maar wat we ook proberen, het werkt nooit langer dan een week
Ik weet het eigenlijk niet meer
Heel herkenbaar! Bij onze zoon (7 sterke wil, hb) precies hetzelfde! Het enige wat helpt is…. passende uitdaging op school!!!
Onze zoon (8 jaar oud) had vroeger slaapproblemen. Hij wou niet naar bed, ging met tegenzin naar bed, en kwam vaak ’s avonds laat naar beneden. Voor hem werd naar bed gaan een soort straf en dus moest er worden ingegrepen. Onze zoon houdt heel veel van taal en humor. En dat was de sleutel om hem beter en sneller te laten slapen. Ik heb zijn knuffel gebruikt om gesprekken met hem te voeren, met hem te dollen, andere knuffels erbij, grappen maken, knuffelen, kietelen; van alles bedacht om het leuk te maken. En dat heeft enorm geholpen. Plotseling was naar bed gaan leuk want er viel iets te beleven en het was tevens ontspannend. We bespreken nog steeds (via de knuffel) wat er die dag is gebeurd, of we hebben het over een item uit bijvoorbeeld het Jeugdjournaal. Het maakt niet uit, zolang er maar op een leuke manier interactie is. Meestal voeren we een gesprek van 5-10 minuten (in bed) en dat is voldoende. Hij ontspant, ligt al in bed en komt helemaal tot rust.
Hallo Robin, bedankt voor je reactie!
Mijn dochter (van 20 maanden) is voor bedtijd altijd intens druk. Ze gilt en rent door het huis, springt op bed. Je zou zeggen dat ze hem af is, maar is vaak nog 2,5 uur verhalen aan het vertellen. Alsof ze de dag doorneemt. Ze zegt 20x het zelfde woord en speelt dan met de klemtoon. Ze laat de knuffels “ruzie maken” en heeft de grootste lol. Vervolgens valt ze vredig in slaap. Ze huilt nooit (tenzij ze zich pijn doet) dus ik laat haar vooral de energie kwijtraken.
Bedankt voor je reactie Sab!
Mira? Wst bedoel je met begeleide kindermeditatie?
Renata, bedankt voor de tips. Verschillende heb ik al eerder (intuitief) toegepast als mijn zoon van 8 ligt te piekeren of zijn hoofd niet stil krijgt.
Maar verder dan gewone inslaapproblemen, heeft hij van kleinsaf ook ‘night terrors’ of ‘pavor nocturnus’. Dit valt meer onder ‘slaapstoornissen’, hij is zich er niet van bewust, hij wordt een 2 a 3 uur na het inslapen krijsend wakker, kijkt dwars door je heen, hij is dan erg bang. Hij herinnert er zich niks van ’s morgens. Het komt met periodes, soms enkele weken bijna wekelijks, dan weer maanden tot een jaar niet. Ik vraag me af of dit ook typisch is bij (hoog)begaafdheid en dit samenhangt met het intens beleven en de sterke gevoeligheid? Ik hoopte dat u met uw ervaring daar een antwoord op zou hebben, met eventueel tips hoe daarmee om te gaan.
Hoi Belle,
Onze dochter van 5 had daar ook last van. Uiteindelijk bleek dat ze overdag op school nare dingen meemaakte waarbij haar grenzen behoorlijk overschreden werden. Toen dat stop gezet werd, verdwenen ook deze afschuwelijke night terrors.
Ik heb juist een kind wat prima slaapt maar altijd heel vroeg wakker is en dan ook echt wakker is, herkent je dat ook?
Mijn oudste zoon (nu 10 jaar) wil altijd heel graag dat ik een yoga oefening met hem doe als hij niet kan slapen. Ik begin dan tegen hem te praten en begin over zijn voeten en zeg dan ‘voel je tenen’ en dan heel langzaam met zachte stem loods ik hem zijn hele lichaam langs tot de kruin van zijn hoofd. Hij moet dan zijn lichaam voelen en kan niet aan iets anders denken. Dit werkt al heel lang super goed bij hem.
Wat bij onze zoon het beste helpt, is door in de buurt te blijven. Ik ga dan bijvoorbeeld op dezelfde etage strijken of de was op vouwen. Hij kan me horen, en slaapt binnen tien minuten. Of ik ga beneden zitten met de deur open, zodat hij me kan horen. Horen dat ik er ben, geeft hem een veilig gevoel.
Hoi,
heel herkenbaar. Ons zoontje van 5 gaat ook altijd om 19/1930 naar bed maar sliep pas rond 2100. Hij kon de rust niet vinden om in slaap te komen en kwam steeds uit bed om te plassen. Ik had sterk het idee dat hij niet kon afkoppelen en heb nu een begeleide kindermeditatie gevonden. Vanaf de eerste keer valt hij sneller in slaap en blijft hij lekker in zijn bed liggen. Bovendien lijkt hij rustiger wakker te worden.
Dankjewel voor de andere tips en hopelijk werkt deze mediatie ook voor jullie kinderen.
Groetjes Mira
Ik geef mijn dochtertje, 3, melatonine. Ze komt snel tot rust en slaapt snel in. Wel wordt ze ’s nacht vaak wakker en is dan klaarwakker en wil meteen hele gesprekken voeren en heeft weer allerlei vragen. Ik weet niet of de melatonine op de lange termijn verstandig is, masr het werkt wel.
Melatonine is niet een onschuldig middel. Ik zou dat zeker niet geven zonder goed onderliggend advies hierover met een arts.
Hallo Renate,
Bedankt voor de tips. Ons zoontje ligt meestal rond 19:30 uur op bed, maar slaapt pas tegen 21:00 uur. Hij klaagt ook vaak dat hij zo moe is. Hij kan niet in slaap komen omdat hij veel piekert. Het gaat dan meestal over de oorlog, meteorieten op de aarde e.d.
We schrijven nu voor het slapengaan zijn zorgen op een briefje en stoppen dat in de rits van zijn “zorgenvriendje”. Het lijkt wel te helpen.
Wat ook heel goed kan helpen is een voetenmassage. Dit helpt om het hoofd uit te schakelen en rust te vinden in het lijf. Een andere tip is een verhaaltje voorlezen uit ”De Wensster”. Dit is een voorleesboek met korte meditatie-achtige verhaaltjes die én leuk én ontspannend zijn.
Wij hebben met onze kleine van 2 ook lange tijd problemen gehad met naar bed gaan. Uiteindelijk kwamen we er erachter dat hij zich niet voldoende kon ontspannen om in slaap te vallen. Zowel geestelijk als fysiek. Ik ben toen bij hem gaan zitten en heb hem over zijn rug gekriebeld. Hij was dan nog steeds wat onrustig en als hij dan zijn armen of benen bewoog, pakte ik die heel rustig vast een legde zijn arm of been weer neer en zei ik zachtjes; leg je arm maar hier maar neer en doe maar lekker rustig liggen. Dat werkte echt heel erg goed en binnen vijf minuten viel hij in slaap. De eerste dagen liet ik hem ook zeggen; mijn hoofd is moe, mijn hoofd is moe. Dat werkte voor hem ook goed. Op die manier worden zijn drukke gedachten naar de achtergrond geplaatst en is er ruimte voor ontspanning in zijn hoofd. Met een paar dagen kon hij zelf goed in slaap komen en hebben we een heel ander kind gekregen! Hij is overdag ook een stuk rustiger en veel minder gefrustreerd.
Voor onze zoon ( inmiddels 14) werkt al jaren de luistercd. Hij heeft een cd spelertje naast zijn bed. Ondanks dat hij de verhalen al lang kent, geeft het hem een gevoel om rustig te worden in zijn hoofd, met als het voorlezen vroeger was. Toen bonkte hij veel met zijn hoofd voordat hij in slaap viel. Bij bibliotheken is tegenwoordig veel keuze, maar het gaat voor hem niet om de variatie, maar om het stemgeluid van het lezen. Muziek werkt niet.
Hallo Renate,
Bedankt voor je concrete tips!
Ik wilde er graag een tip aan toevoegen. In de lijn van jou tip om het kind aan te raken ‘s-avonds voordat het gaat slapen.
Voor deze kinderen die graag in het hoofd zitten is het extra belangrijk om ook nog contact te houden met hun lijf en ledematen. Dus aanraken is hartstikke fijn voor deze kinderen om in balans te komen en makkelijker in slaap te vallen.
Een oefening die je met de kinderen kunt doen voor het slapen gaan is bijvoorbeeld ‘het weerbericht’. Raak een kind op de rug aan volgens een bepaald weertype. Het kind mag bepalen. Bijv: het sneeuwt: je drukt zachtjes met je vingertoppen op de rug op verschillende plaatsen, het waait: vlakke hand over de rug bewegen. De zon gaat op/ onder, bliksem, donder etc.
Met deze oefening breng je het kind in zijn/ haar lijf en leert het ook nog eens vorm geven aan wat het graag wil, wat goed voelt! Vaak niet vanzelfsprekend voor hoogbegaafde kinderen om woorden te geven aan wat je voelt en nodig hebt!
Hoop dat jullie wat hebben aan deze tip!
Lees met plezier en interesse je blog!
Groet,
Karin Marquering
Onze zoon komt soms moeilijk in slaap terwijl wij na het eten eigenlijk geen spannende dingen meer doen. Ook niet te inspannend, dus het tot rust komen begint bij het toetje zeg maar. Als het slapen echt niet lukt, nadat we gedouched en gelezen hebben, gaan we vaak bij hem liggen (9 jaar). Op het moment dat je hem voelt ontspannen, slaapt hij bijna direct. Een tijdje hebben we muziek gebruikt maar dat werkt nu even niet. Als hij een nachtmerrie heeft, gaat een van ons bij hem liggen. Niet ons favoriete ding, maar het werkt wel.