Ik krijg regelmatig vragen over angst bij hoogbegaafde kinderen. Zo ook deze twee vragen:

Mijn uitzonderlijk begaafde tienerdochter is enorm angstig voor van alles en nog wat. Zelf geeft ze aan dat ze zich meer bewust is van dingen en ziet waar het fout kan gaan. Ze onderneemt steeds minder. Kan uitzonderlijke begaafdheid hieraan ten grondslag liggen en hoe gaan we hier mee om?

Hoe om te gaan met al die zorgen en angsten? Doordat ze (9 jaar) al heel volwassen tegen de wereld aankijkt, ontstaan er angsten die haar emotionele kalender leeftijd ver voorbij gaan… Hoe ga ik daarmee om, zonder mijzelf compleet voorbij te lopen?

Hoogbegaafd en angst

In het verleden heb ik een artikel geschreven over hoogbegaafde kinderen leren omgaan met angsten. Het een en ander heeft veel te maken met de intensiteit, de belangrijkste karakteristiek van hoogbegaafde mensen. Hoe hoger het IQ, hoe meer is deze karakteristiek aanwezig.

Hoogbegaafde mensen van alle leeftijden hebben unieke eigenschappen die hen kwetsbaar maken. Het is daarom belangrijk al jonge kinderen uit te leggen wat hoogbegaafd zijn betekent.

Hoogbegaafde en uitzonderlijk begaafde mensen zijn over het algemeen zeer gevoelig, intens, empathisch, gepassioneerd, idealistisch en zullen de dingen grondiger analyseren dan de meeste mensen. Wanneer ze bijvoorbeeld onrechtvaardigheid, mishandeling van anderen, armoede en machtsmisbruik in de wereld opmerken, kunnen ze zich hopeloos en alleen voelen en zich afvragen waarom de mensen om hen heen zich niet druk om deze dingen lijken te maken. Een jong kind kan op deze manier angstig tot depressief worden.

Anders zijn

Hoogbegaafde kinderen voelen zich geïsoleerd en heel anders dan hun leeftijdsgenoten of familieleden, die minder reflecterend lijken en wiens zorgen, althans van buitenaf, misschien concreter lijken. Ze zijn vaak sterk afgestemd op de hypocrisie in het gedrag en de aannames van de mensen om hen heen en vragen of dagen dingen uit die anderen misschien accepteren en als vanzelfsprekend nemen.

Als je kind angstig is moet je onderzoeken waar het aan kan liggen: is er een connectie tussen andere mensen? Is er voldoende begrip voor je kind op school? Is er passend onderwijs? Voelt je kind zich afgewezen of eenzaam? Daarnaast is het belangrijk je kind te leren relativeren: welke hulpvragen kan het stellen om minder angstig te zijn? Meer tips lees je in dit artikel.

Existentiële depressie

Existentiële depressie kan zich manifesteren bij kinderen vanaf de leeftijd van vijf – de leeftijd waarop kinderen doorgaans beginnen te leren dat ze niet onsterfelijk zijn. De dood van een huisdier, een familielid of een tragische gebeurtenis in een boek of op het nieuws kan de nieuwsgierigheid van het kind over de dood doen oplaaien, zorgen maken over sterven en mogelijk de zin van het leven in vraag stellen.

Symptomen van existentiële depressie

Net als andere vormen van depressie, kunnen symptomen van existentiële depressie variëren in intensiteit en ernst. Tekenen of symptomen kunnen zijn:

  • Een intense of obsessieve interesse in de grotere betekenis van leven en dood
  • Extreme angst en verdriet over de algemene toestand van de wereld
  • Het geloof dat oplossingen voor deze problemen onmogelijk en nutteloos zijn
  • Je losgekoppeld voelen, geïsoleerd en gescheiden van andere mensen
  • Vermijden van andere kinderen omdat ze zich op een heel ander niveau bevinden en problemen zien die hun leeftijdsgenoten niet merken
  • Gebrek aan motivatie om deel te nemen aan ooit plezierige activiteiten
  • Zelfmoordgedachten

 

It’s very hard to keep your spirits up. You’ve got to keep selling yourself a bill of goods, and some people are better at lying to themselves than others. If you face reality too much, it kills you. ~ Woody Allen

Een kompas en een kaart

Hoogbegaafde en uitzonderlijk begaafde kinderen moeten van ons een kompas en een kaart krijgen. Ze hebben het nodig om veilig, weerbaar en zelfverzekerd door het leven te kunnen gaan.

In het omgaan mete angsten en met existentiële depressie moeten we ons realiseren dat existentiële zorgen geen zaken zijn die slechts één keer besproken kunnen worden, maar waarschijnlijk een regelmatige herbezinning en heroverweging nodig hebben. Hoogbegaafde kinderen hebben uitleg nodig over wie ze zijn, wat het betekent om hoogbegaafd te zijn, en ze hebben handvatten nodig hoe om te gaan met hun gevoelens. Daarnaast hebben ze belangrijke anderen nodig, die hen feedback geven en ze moeten leren te reflecteren op hun gedrag en emoties. Daarnaast hebben ze aanmoediging nodig om op elke mogelijke manier betekenis te geven aan hun eigen leven door de boodschap van hoop over te nemen zoals uitgedrukt door de dichter Langston Hughes in zijn gedicht Dreams.

Dreams

Hold fast to dreams,
for if dreams die,
Life is a broken-winged bird
That cannot fly.

Hold fast to dreams.
For if dreams go,
Life is a barren field
Covered with snow.