Intens, authentiek en vrij zijn

Voor hoogbegaafde kinderen is het vrij moeilijk om zichzelf te zijn in de wereld waar aan één kant conformisme de norm is en iedereen op elkaar moet lijken en waar aan de andere kant aandacht moet zijn voor het individu. Je merkt dat er in beide gevallen een verkramping aan de gang is en dat mensen en groepen, die hun anders zijn willen laten blijken, vrijwel direct teruggeroepen worden, want inclusief is de norm. Maar bij hoogbegaafde en uitzonderlijk begaafde kinderen gaat het om een uniek individu in de inclusieve wereld.

Hoogbegaafde en uitzonderlijk begaafde kinderen denken breed, in context, top-down en intuïtief. Ze voelen heel veel en meer dan ze kunnen verwoorden. Ze voelen dat wij als mensen de wereld zijn en de wereld dat zijn wij.

De wereld is ieder van ons

Dit gevoel, dat veel hoogbegaafde kinderen al op jonge leeftijd hebben, brengt een gevoel van verantwoordelijkheid met zich mee. Het is aan één kant de wereld die ze voelen – de natuur die vrij is en aan de andere kant de maatschappij, waar de conditionering en beperking vandaan komen. Maar de wereld en de cultuur, dus mensen binnen de natuur, zijn één. Zo voelt het kind het ook aanvankelijk, maar het wordt getraind om het anders te zien. Hierdoor ontstaat er een scheiding tussen de wereld en de mens, alsof het twee dingen zijn, maar dat zijn ze niet. Het hoogbegaafde kind voelt dat intuïtief en raakt in conflict met zichzelf, zijn gevoel en zijn zijn.

Het conflict is er omdat het kind geen individu kan zijn, zo voelt het. Het is geconditioneerd om vooral niet op te vallen, niet anders te zijn. Dat is onnatuurlijk en ziekmakend. Het kind past zich aan en verliest zichzelf. Individualiteit wordt verward met egoïsme. Maar individualiteit is heel iets anders. Je bent een individu, een rebel, een uniek iemand als je met respect voor anderen je eigen pad kiest en bewandelt, als je geen jaknikker bent en je de intelligentie gebruikt om je eigen mening te vormen.

De crisis die het conformisme veroorzaakt bij het kind (en de volwassene) heeft niet te maken met de buitenwereld, maar met de eigen interpretatie van die buitenwereld vanuit aangeleerde of opgelegde opvattingen.

Als je weet wie je bent, laat je je niet intimideren en zonder meer beïnvloeden door de buitenwereld waardoor je in een innerlijke strijd belandt. Als je bij je kern blijft, blijf je weerbaar en stabiel en daarvan uit vervolg je je weg.

Ik wil dat je beseft dat het helemaal niet draait om verrijkingsmateriaal en compacten of om leren leren. Nee, in eerste instantie gaat het om jezelf zijn. Jezelf durven zijn of jezelf terugvinden en dan jezelf blijven.

Het gaat om jou (en je kind), intens, authentiek en vrij…

Moeten hoogbegaafde mensen wachten tot de omgeving hen begrijpt?

NEE, want dat is onmogelijk. Voor de meeste mensen is het namelijk niet mogelijk om zich te verplaatsen in hoogbegaafde, laat staan in uitzonderlijk begaafde mensen. Als je dat beseft en je kind leert dat zichzelf zijn oké is en  het enige wat telt, zal hij een zelfredzame volwassene worden… Een rebel.

Cultuur, maatschappij, boeken, tv, social media, alles wat je hoort of ziet, al die invloeden waar je je van bewust bent of onbewust bij je laat binnendringen, alles geeft je een richting om een beperkt leven te leiden in een heel klein stuk van de oneindige geest. Je gaat naar school, leert, wordt iemand, hebt een beroep en dat doe je binnen bepaalde grenzen. Je leeft je leven en spendeert je energie aan dingen die de maatschappij als gebruikelijk ziet. Vakanties, wintersport, kerst vieren, verjaardagen op een bepaalde manier vieren, alles. En dan is er nog steeds die oneindige geest…

Zolang je geen verandering aanbrengt in deze fragmentatie kun je niet vooruit, kan er geen revolutie in denken ontstaan. Daarmee bedoel ik geen wereldwijde revolutie, nee, een revolutie van jezelf. Binnenin jezelf.

Zolang je dat niet doet en je kind niet laat zien dat het mogelijk is, zal het ook gevangen zitten in de verwachtingen van anderen en het oordeel van de maatschappij, die voorschrijft hoe hij moet zijn.

Hoe kijk je naar de wereld? Hoe beoordeel je wat je hoort? Hoe kijk je met je intuïtie? Je moet niet kijken met je geconditioneerde brein dat bang is anders te zijn, je moet kijken met je gevoeligheid, je intensiteit en in context, zoals je van nature kunt. Zoals hoogbegaafde kinderen van nature kunnen en wat hen wordt afgeleerd.

Welke methode kan ik gebruiken?

Dit is een standaardvraag van leerkrachten. Ze willen een methode hebben om een hoogbegaafd of uitzonderlijk begaafd kind te onderwijzen. Maar alle methodes falen. Heb je het gemerkt? Al die kisten en prachtige, dure opdrachtboeken zijn het net niet. Er is namelijk geen methode, je moet het voelen. Voor alles zou een methode moeten zijn, op school zijn ze radeloos zonder een methode. Maar voel, observeer en kijk wat je intuïtie je vertelt.

Als je beseft dat er geen methode is, ben je vrij van een enorme autoriteit, wat de autoriteit is die meet of je vooruitgang boekt, of je ‘leert’. Een methode impliceert oefening, afhankelijkheid, een methode van iemand volgen. Iemand anders heeft het bedacht en je volgt het. Niet uit vrije wil, maar omdat het moet.

Bij een methode volgen, leer je niet  vragen te stellen, leer je niet te leren.

Je leert te memoriseren, je leert te reproduceren, je leert te reproduceren wat iemand anders heeft bedacht, je leert een methode te kopiëren, die niet per se aansluit bij de manier hoe jij denkt en leert.

Het probleem is dat de meeste mensen niet beseffen waar je brein, je geest toe in staat is. Kinderen worden gedrild, hun intelligentie wordt gedood. Van een zelfstandig, autonoom wezen word je gereduceerd tot een volger.

Wat doet het met het intelligente, autonome, hoogbegaafde kind?

Gaat het om leren leren of leren stampen of leren een vrije denker te zijn?

De term leren leren is ‘in’. Hoogbegaafde kinderen moeten meestal ‘leren leren’, maar wat wordt daarmee eigenlijk bedoeld? Daarmee wordt bedoeld leren stampen en een manier aanleren hoe de stof volgens een standaard, de ‘one size fits all’-manier te verwerken. Want ook al krijg je verrijkingswerk, het blijft een methode volgen, stampen en kopiëren. Het gaat zelden om autonomie, zelfstandig leren nadenken en probleemoplossend leren.

Leren leren betekent heel iets anders! Onlangs schreef ik een artikel op mijn blog over de hoogbegaafde rebel. Met het woord rebel bedoel ik een vrije geest. Een basisbehoefte van hoogbegaafde mensen is autonomie. Daarop moet ook het leren gebaseerd zijn.

Leren leren betekent je kind leren zelfstandig na te denken, zelfstandig te kiezen wat hij wil weten en wat hij vindt. Zijn eigen oordeel vormen, onafhankelijk van meningen van anderen. Dat is leren leren en niet memoriseren en oplepelen van feitjes, dat is een belediging van je intelligentie. Een kind moet weten wat het verschil is en waarom ook memoriseren soms handig is, zodat de enorme intelligentie, die van nature aanwezig is, namelijk autonoom en zelfsturend leren, niet wordt vernietigd.

Leer te observeren

Hij laat niet zien wat hij kan! Nee, hij zal wel uitkijken! Want voordat je het weet, ben je brutaal, eigenwijs of kun je niet goed luisteren… Op school moet je met de rest meedoen en dan ineens wordt van je verwacht dat je aangeeft wat je wilt leren…?

Aanpassing is de norm. Het is de overlevingsstrategie van hoogbegaafde kinderen en volwassenen. Als je dit wilt veranderen bij je kind, moet je het eerst veranderen bij jezelf. Hoe bevrijd je je mind en hoe ga je voor jezelf nadenken? Je moet leren te observeren. Niet overnemen en kopiëren, maar observeren. Je moet leren kijken.

Kijk uit het hokje waar je in zit, het hokje van het denken, en ervaar welke ruimte er is.

Als je uit het hokje komt en de oneindige ruimte ervaart, ben je vrij van aan verwachtingen van anderen voldoen, ruzie maken, vechten, oordelen. Als je dat loslaat, zit je niet meer in het geïsoleerde hokje.

Begin ermee, nu meteen. Ervaar het zelf en vertel het later aan je kind. Hoe vaak wordt aan kinderen gevraagd: Wat denk jij? Wat wil jij? Hoe denk jij erover?

Als kinderen niet LEREN voor zichzelf na te denken, blijven ze volgers en blijven ze onderpresteren, faalangstig zijn, perfectionistisch met een laag zelfbeeld, omdat ze afhankelijk blijven van hun omgeving.

Ik denk dat intensiteit en sensitiviteit de middelmatigheid vernietigen. Mensen zijn steeds meer en meer middelmatig aan het worden. Ze durven niet zichzelf te zijn, durven niet voor hun mening uit te komen. Middelmatigheid is de norm. Hoe moet het intense, hooggevoelige, hoogbegaafde kind daarin functioneren?

Ik bedoel de term middelmatig niet denigrerend, maar puur als een observatie. Redelijk geld verdienen, een huis met een tuin hebben, twee keer per jaar op vakantie, dat is zo’n beetje wat het doel is van de meeste mensen.

Laatst vertelde een tiener mij: “Ik moet mijn diploma halen, want dan kan ik een goede baan vinden en een huis kopen.” “En dan?” vraag ik. “Dan niets”, zegt hij. Ik vraag weer: “Wat bedoel je met een goede baan en waarom een huis kopen?” “Ja, dat willen mijn ouders…”

Sensitiviteit

De hoogste vorm van sensitiviteit is intelligentie. Zonder dat ben je niet intelligent. Je kunt je dus voorstellen als je hoogbegaafd bent, hoe intelligent je dan bent… want je bent van nature sensitief. Maar je moet het eerst VOELEN. Je moet de ruimte ervaren om het te kunnen voelen. Je moet niet geconditioneerd zijn en alleen volgen. Die sensitiviteit heeft je aandacht nodig, anders blijf je volgen.

De kwaliteit van de geest, die alert en op scherp is, kijkt uiteindelijk voorbij de gewoonte. Voorbij wat ingesleten is, voorbij wat ‘hoort’.

Aandacht

Wat doe je met wat ik nu zeg? Vergelijk je het met wat je al weet? Of wat je gezegd is dat hoort? Luister om zelf te kunnen bepalen wat waar is. Om te luisteren heb je je volledige aandacht nodig. Je volle aandacht gebruik je niet als je leert te memoriseren en reproduceren. Dan leer je eigenlijk niet. Je leert als je MET JE VOLLE AANDACHT, EN DUS OPEN, LUISTERT. Luister zonder grens, zonder storing, zonder vergelijking en zonder veroordeling. Dan kun je uitzoeken wat waar is en wat niet, zonder dat iemand het je vertelt.

Dit is een van de moeilijkste dingen. Aandacht geven, niet gedwongen, maar op een natuurlijke manier. Laat het over je heen komen… dat is het idee ongeveer.

Daarom zijn hoogbegaafde kinderen altijd zo moe na school. Ze moeten zich ‘CONCENTREREN’ en als ze het niet kunnen in die omgeving, moet er iets aan de hand zijn. Maar het vraagt vreselijk veel energie om je te concentreren op iets wat je niet leuk vindt of wat saai is of wat niet aansluit bij je belevingswereld… Het kost geen energie als je aandacht geeft op een natuurlijke manier. Maar dat kun je op school haast nooit, dat wordt niet aangemoedigd. Je moet je op school CONCENTREREN en je moet REPRODUCEREN.

Denk hierover na en kijk hoe het onderwijs aan je kind of leerlingen kan veranderen. Is er een evenwicht in wat het kind volgens jou moet leren en wat het zelf wil? Is er een evenwicht in aanpassen en jezelf zijn? Wat is je uitgangspunt en wat is je doel?

Als je meer wilt weten, lees dan mijn nieuwste boek dat vanaf 1 november te koop is.