De intense expressie van sommige of van alle hooggevoeligheden kan gemakkelijk leiden tot de veronderstelling dat een kind aan een aandoening lijdt, zoals ADHD of iets in de richting van het autismespectrum. Hoewel er inderdaad hoogbegaafde kinderen zijn met verschillende stoornissen is het schadelijk om het gedrag van hoogbegaafden te beoordelen als een stoornis (Probst, 2008). Je kent misschien hoogbegaafde kinderen die rusteloos zijn (psychomotorische hooggevoeligheid), die willen bewegen, niet lang in de kring kunnen zitten of steeds werkjes maken. Een leerkracht, die geen kennis heeft van de karakteristieken van hoogbegaafdheid, zou kunnen denken dat er iets aan de hand is, dat de leerling bijvoorbeeld ADHD heeft. Het kind kan op zijn beurt denken dat er is mis met hem is, omdat het telkens gecorrigeerd wordt voor iets wat voor hem heel natuurlijk is.
Sociaal zijn of socialiseren?
Intensiteit is een ander belangrijk aspect. Hoewel de intensiteit van de aanwezige kenmerken kan verschillen, afhankelijk van de omgeving, hebben ze ook invloed op hooggevoeligheden bij hoogbegaafden (Probst & Piechowski, 2011). Veel hoogbegaafde kinderen zijn introverte mensen die tijd voor zichzelf nodig hebben om energie op te laden, vooral na groepsactiviteiten. Hoogbegaafde mensen hebben vaak niet veel vrienden. Ze kunnen gelukkig zijn met slechts enkelen en die paar zullen zeer dierbaar voor hen zijn. Bij het vormen van vriendschappen spelen op een gelijk niveau denken, intensiteit, passie, intens voelen, abstract denken, brede interesses, authenticiteit en integriteit een belangrijke rol. Hoogbegaafde kinderen zijn al vanaf zeer jonge leeftijd op zoek naar waardevolle verbindingen. Vriendschapsverwachtingen van jonge kinderen corresponderen niet met hun kalenderleeftijd, maar met hun mentale leeftijd.
Het moet acceptabel zijn als een kind een tijdje alleen speelt. Laat het kind niet socialiseren, geef hem/ haar wat ruimte en de mogelijkheid om tot rust te komen en dan terug te komen in de groep (Probst, 2008; Fertig, 2009). Introverte hoogbegaafde kinderen hebben tijd nodig om op te warmen bij aankomst op de peuterspeelzaal, in het kinderdagverblijf of inde kleuterklas. Ze zijn vaak op zoek naar een rustige plek waar ze zelfstandig een activiteit kunnen beginnen. Ze hebben tijd nodig voor zichzelf. Uit eigen ervaring zie ik hoe belangrijk het is hechte relaties te ondersteunen tussen hoogbegaafde kinderen, onderwijzers en gezinnen van deze kinderen. De kinderen zullen dan eerder voldoende vertrouwen ontwikkelen om te zeggen wat ze nodig hebben of om hulp vragen. Vaak heeft spelen in kleinere groepen van twee of drie kinderen de voorkeur. Gaandeweg leren alle kinderen in een educatieve omgeving elkaar kennen en beschouwen als vrienden, ongeacht het temperament.
Introvert – extravert
Introverte hoogbegaafde kinderen lijken verlegen en erg stil, maar kunnen erg vocaal en enthousiast worden over hun interessegebieden. Ze hebben ook de neiging intense gevoelens op te potten als ze zich te veel beperkt voelen, wat kan leiden tot krachtige uitbarstingen tot verrassing van iedereen om hen heen. Terwijl sociale zekerheid van anderen zeker is van steun, is er een kleine grens tussen aandrang en aanmoediging. Vertrouwensrelaties zijn de sleutel voor opvoeders om te weten wanneer ze moeten helpen en hoeveel ondersteuning nodig is (Probst, 2008; Fertig, 2009; Probst & Piechowski, 2011). Extraverten daarentegen hunkeren naar aandacht en moeten worden aangemoedigd om op te laden – volledig tegenovergesteld aan introverte mensen. Extraverte kinderen hebben meer stimulatie en extra sturing nodig om hun uitbarstingen van energie te accommoderen, door bijvoorbeeld extra activiteiten en leerervaringen (Probst, 2008).
Essentie van hoogbegaafd zijn
Hooggevoeligheid, intensiteit, geavanceerde en complexe interesses en de behoefte aan geavanceerde sociale interacties met leeftijdsgenoten (niet noodzakelijk van dezelfde kalenderleeftijd) bij hoogbegaafde jonge kinderen, kan ervoor zorgen dat volwassenen op kinderdagverblijven en op school deze kinderen als een uitdaging zien, waar ze niet direct een oplossing voor hebben (Harrison, 2005). Ouders en specialisten weten maar al te goed dat, hoe intenser het kind zich uit, hoe minder geaccepteerd het wordt door volwassenen en leeftijdgenoten. Uit de context kan het kind worden gezien als irritant, moeilijk, misschien onhandelbaar, agressief, hyperactief of als dramakoningin. We moeten niet vergeten dat wat het ook was dat aanleiding gaf tot het vertonen van ongewoon gedrag, door het kind veel dieper ervaren zou kunnen worden; elke ‘overdreven’ reactie wordt door het kind vele malen intenser gevoeld dan door omstaanders (Piechowski, 2006).
Daarom is het zo belangrijk om zoveel mogelijk kennis op te doen van wat hoogbegaafde kinderen en hun gezinnen doormaken en om die kinderen holistisch in context te zien en de hooggevoeligheden te accepteren als hun specifieke aangeboren kwaliteiten om de wereld om hen heen te ervaren (Probst & Piechowski, 2011). Piechowski stelt heel duidelijk dat het erg moeilijk zou zijn om een ??hoogbegaafd persoon te vinden die weinig van een van de vijf hooggevoeligheden laat zien, simpelweg omdat ze de fundamentele aspecten zijn van alle creatieve, intellectuele en sociale prestaties (2006; Daniels & Piechowski, 2009).
Hooggevoeligheid definieert mij
Hoogbegaafde mensen van alle leeftijden merken op een bepaald moment in hun leven dat ze anders zijn dan anderen en dat ze hun eigen strategieën moeten vinden om met veel moeilijke situaties om te gaan vanwege de diepte van hun emoties en het unieke in het waarnemen van de wereld om hen heen.
Hoogbegaafde jonge kinderen hebben de steun en acceptatie nodig van volwassenen (ouders, familie en verzorgers) die voor hen zorgen en van degenen die met hen werken (leerkrachten, sportcoaches, pianodocenten). Ze moeten weten dat het goed is om te bewegen of te spelen met een squishy als het hen helpt te denken (psychomotorische hooggevoeligheid). Ze moeten erop kunnen vertrouwen dat het veilig is om hulp te vragen wanneer emoties gewoon te veel worden om te dragen (emotionele hooggevoeligheid), dat we niet altijd alles perfect hoeven te doen (intellectuele hooggevoeligheid), dat het aanvaardbaar is om de smaak of textuur van eten niet prettig te vinden en dat je het dus niet hoeft te eten (zintuiglijke hooggevoeligheid), dat het prima is om denkbeeldige avonturen te spelen met ‘je ruimteschip in een ander zonnestelsel’ achter in de kleuterklas en dat je dat helemaal alleen kunt doen. Soms kun je anderen uitnodigen om mee te doen (verbeeldingsgevoeligheid).
Niet exceptioneel maar normaal
Hoogbegaafdheid en hooggevoeligheid zijn geen problemen op zich. Het is geweldig om hoogbegaafd te zijn en het heeft veel voordelen. Het levert alleen problemen op vanwege het gebrek aan sociale acceptatie door mensen rondom deze kinderen, vooral wanneer reacties en gedrag abnormaal lijken. Leerkrachten zouden op de hoogte moeten zijn van karakteristieken van hoogbegaafde kinderen. Dan zouden ze ook hun intensiteit beter kunnen begrijpen.
Karakteristieken van hoogbegaafde kinderen kunnen niet los van het kind gezien worden; ze zijn een integraal deel van dat kind.
Hoogbegaafde jonge kinderen hebben acceptatie en erkenning nodig van wie ze zijn en hoe ze zich voelen bij hun familie, leeftijdsgenoten en degenen die met hen werken in de kindertijd. Met een groter bewustzijn en herkenning van emotionele intensiteiten (hooggevoeligheden) hebben hoogbegaafde jonge kinderen een betere kans om te worden begrepen en ondersteund in de dingen die het leven hen brengt. Het gaat niet alleen om de opvoeding, omdat uitzonderlijkheid en het gevoelsleven zo nauw met elkaar verbonden zijn. Het is uitzonderlijk als deze kinderen telkens vergeleken worden met het gemiddelde. In feite zijn ze heel normaal, alleen niet gemiddeld.
Het is heel belangrijk om deze perceptie over te brengen op het hoogbegaafde kind: je bent gewoon normaal!
Vertrouwen in relaties met hoogbegaafde kinderen en hun ouders, actief luisteren en openstaan voor alternatieve ideeën zullen het voor leerkrachten gemakkelijker maken om samen te werken aan strategieën die vaardigheden en intensiteiten ondersteunen en koesteren. Deze benadering bevordert niet alleen de capaciteiten en de inherente aard van hoogbegaafde kinderen, het zal hen ook voorbereiden op het leven.
Ik ben gewoon normaal
Ik wil gewoon normaal zijn, is de veel gehoorde zin van kinderen in mijn praktijk. Wat bedoelen ze daarmee? Ze bedoelen dat ze niet anders willen zijn, HUN ANDERS ZIJN WORDT TELKENS BENADRUKT DOOR ANDEREN, niet door henzelf.
Belangrijk is te beseffen dat hoogbegaafdheid wel anders is (dan gemiddeld) maar wel NORMAAL. En laat je niets anders wijsmaken…
Daarom lanceer ik de campagne Ik ben gewoon normaal.
Je kunt reageren op dit artikel en op de stelling dat hoogbegaafdheid normaal is.
Referenties
Daniels, S. & Meckstroth, E. (2009). Nurturing the sensitivity, intensity, and developmental potential of gifted young children. In S. Daniels & M. Piechowski (Eds), Living with intensity (pp. 33 -56). Scottsdale, AZ: Great Potential Press.
Daniels, S. & Piechowski, M. (2009). Embracing intensity: Overexcitability, sensitivity, and the developmental potential of the gifted. In S. Daniels & M. Piechowski (Eds), Living with intensity (pp. 3 -17). Scottsdale, AZ: Great Potential Press.
Fertig, C. (2009). Raising a gifted child. A parenting success handbook. Waco, TX: Prufrock Press Inc.
Harrison, C. (2005). Young gifted children. Their search for complexity and connection. Australia: INSCRIPT Publishing. Piechowski M. (2006). “Mellow out” they say. If I only could. Intensities and sensitivities of the young and bright. USA, Wisconsin: Yunasa Books.
Probst, B. (2008). When the labels don’t fit. A new approach to raising a challenging child. USA, NY: Three Rivers Press.
Probst, B. & Piechowski, M. (2011). Overexcitabilities and temperament. In T.L. Cross & J.R. Cross (Eds.). Handbook for counsellors serving students with gifts and talents (pp. 53 – 73). Waco, TX: Prufrock Press.
Ik herken zoveel in alles wat ik hier, deze site,heb gelezen.Zoontje,gr 6, roept al paar jaar dat school saai &stom is, scoort hoog in spelling enz maar maakt soms ook een diepe duik in resultaten, werkt in plusboeken. Volgens de leraren ligt zijn interesse bij onderwerpen die niet behandeld worden op school, 2e wereldoorlog, geschiedenis, goden en mythes. Ik weet al aantal jaar dat hij hooggevoelig is( vla met stukjes fruit is kokhalzen/spugen,kleding niet aan willen ivm kriebels, ga zo maar door). Maar deze juf,gr 6, heeft ons al paar keer op matje geroepen, hij kan niet stilzitten(wiebelkussen gekregen), hij maakt zachtje geluidjes( via zijn mond) onder een toets maar beseft niet dat ie ze maakt,neemt een squisie mee naar school. Nu wil ze een gesprek met de IB’er van school erbij. Ik krijg het gevoel alsof ze mijn kind een stempel willen geven. En door alles word hij nog meer onzeker, zegt zichzelf eenzaam te voelen en kopieert soms ineens gedrag van het brutaalste kind uit de klas.
Ik weet niet waar ik moet beginnen om hem te helpen,
Hoi Sophie, je kunt een belafspraak met mij maken via mijn assistente zodat we kunnen kijken wat je zoontje nodig heeft.
Top ben erg benieuwd naar de campagne! Net als de rest, maar vaak wat eerder op de eindbestemming. Maar wat is normaal?!
Heerlijk om te lezen!! Inderdaad, hoogbegaafd zijn is óók normaal ? Ben zeer benieuwd naar de campagne!!
? had ! moeten zijn …
Heel herkenbaar en verhelderend. Fijn die (h)erkenning! Ik ben benieuwd naar de campagne. Want ja wij zijn/ik ben normaal! Van jongs af aan heb ik mij anders gevoeld, mijn waarneming, begrip, ik snapte niet waarom er over sommige onderwerpen discussies waren want het antwoord was toch heel simpel? etc. Nu ben ik mama van twee kleuters en is school, jezelf zijn, een groot onderwerp van de dag. Wij doen en denken over dingen anders: ja, maar we zijn best normaal 🙂