Hoogbegaafd en wanhopig?

Hoe moeilijk het is om hoogbegaafd te zijn, is regelmatig in een programma te zien of in een krantenartikel te lezen. Het gaat vaak over kinderen die vastlopen in het onderwijs, over ouders die jarenlang strijden voor de rechten van hun kind of over tieners die al jaren niet meer naar school gaan. Ja, dit doet het Nederlandse systeem met een individu, zou je denken, het systeem waar gelijke rechten en inclusie in de grondwet zitten.

Het zijn vaak emotionele, schrijnende verhalen en ik begrijp ze. Niet alleen als hoogbegaafde, maar ook als moeder en professional die met hoogbegaafde mensen werkt. Door hoogbegaafdheid onder de aandacht te brengen via publicaties en presentaties en door iedere dag ouders en kinderen te helpen, ben ik al jaren van dichtbij betrokken bij de problematiek. Mijn uitgangspunt is om niet tegen het systeem te vechten, maar het te gebruiken in ons eigen voordeel. Dit heb ik als kind al geleerd en het is een waardevolle vaardigheid: altijd kijken naar mogelijkheden en niet blijven treuren bij tegenslag.

Wie ben je? Wat is je kracht? Wat wil je doen om bij te dragen aan het grotere doel?

Een afvinklijstje

Het zou gemakkelijk zijn: een afvinklijstje, een opsomming van karakteristieken, een schema, een stappenplan. Er wordt veel geld verdiend aan ‘adviezen’ hoe het onderwijs aan te passen. Een belangrijk punt hierbij wordt vergeten, namelijk: hoe versterk je het individu, hoe leer je het individu (in dit geval het hoogbegaafde kind) zelfstandig te denken, eigen beslissingen te nemen, een eigen pad te kiezen? Dat is de kern van alle begeleiding. Begin bij het individu. En om bij het kind te kunnen komen, heb je de ouders nodig. De ouders, die door hun opvoeding, ervaring en trauma’s zo goed mogelijk door het systeem proberen te manoeuvreren en hun belangrijkste taak uitoefenen – een veilige omgeving bieden voor hun kind dat zich dan optimaal kan ontwikkelen.

Wijzig je inzichten en help je kind authentiek en autonoom te worden.

Jong geleerd, oud gedaan?

Ik merk dat zeer jonge kinderen (jonger dan 4 jaar) klem komen te zitten tussen het onbehaaglijke gevoel van willen voldoen aan de verwachtingen van anderen en hun eigen identiteit bewaren. Vanaf dag één dat een hoogbegaafde of een uitzonderlijk begaafde kleuter op school komt, voelt hij zich klemgezet. Hij kan het niet verwoorden maar hij kan het wel voelen. En het is drukkend! Het geeft hem meteen een machteloos, uitzichtloos gevoel. Wat ervaart hij verder? In plaats van dat er iemand is die hem vertelt hoe het systeem functioneert en waarom, vertelt men hem alleen dat dit het is en dat hij het ermee moet doen. Aanpassen, ploeteren en niet zeuren. Daar komt het in het kort op neer.

Stel je het voor. Je bent vier jaar oud. Je hebt al nagedacht over verschillende dingen. Je hebt nagedacht over exo-planeten, je hebt nagedacht over het heelal en de plek waar je woont, je hebt geluisterd naar Puccini en Mozart, waarvan je tranen in je ogen kreeg, je hebt je eerste schilderij gemaakt, je hebt je eerste boek gelezen, je hebt nog niet je A-zwemdiploma, maar je werkt eraan… Je beseft, intuïtief, hoe ongelooflijk prachtig de aarde is en hoe mooi iedere dag is wanneer je buiten kunt rennen en in het gras kunt spelen. Je beseft ook al hoe de mens zijn leefomgeving vernietigt. Je bent zeer complex. Je wilt creëren, nadenken, scheppen, lachen, stout doen, je wilt iedere dag voelen dat je leeft.

En dan, op een dag word je geconfronteerd met een andere werkelijkheid. De werkelijkheid van het gemiddelde. De werkelijkheid van aanpassing. Je kunt de situatie nog niet analyseren, je kunt het niet benoemen, je voelt het. En het voelt vreselijk! Ineens word je gedwongen keurig op een stoeltje te zitten, je wordt aangesproken als je je broodtrommel niet op tijd opruimt, je moet spelen met speelgoed waar je twee jaar geleden al mee speelde, je moet keurig binnen de lijntjes kleuren omdat die mevrouw er blij van wordt, je moet niet te veel woorden gebruiken omdat niemand je begrijpt, je moet alles heel kort en in simpele zinnen vertellen, je mag niet doorvragen, je mag niet te enthousiast zijn, je moet ieder werkje tien keer maken.

Ja, je bevindt je in de kleuterklas!

Het gezegde ‘Jong geleerd, oud gedaan’ zal hier niet van toepassing zijn, tenzij dit hoogbegaafde kind echt leert waar hij later iets aan heeft. Je wilt niet dat er over een paar jaar een tv-programma gemaakt moet worden over een uitzonderlijk begaafde jongen die volledig vastliep in het onderwijs. Er moet geen aandacht van de televisie nodig zijn om te krijgen waar het kind recht op heeft, namelijk een doorgaande lijn in zijn ontwikkeling. Dit kind moet zichzelf kunnen blijven en vanuit zijn authenticiteit kunnen leven en creëren.

Van machteloos naar zelfsturend

Ouders van hoogbegaafde kinderen zijn vaak niet op de enorme, negatieve impact van het onderwijssysteem voorbereid. Ze lezen er wel over, maar hoe het werkelijk is en dat het echt zo slecht is voor hun kind, dat ondervinden ze pas in de praktijk. Het voelt soms als assimilatie, alsof je je in een science fictionfilm bevindt en een entiteit je overneemt. Als je niet uitkijkt, wordt je kern, je ware ik, door het onderwijssysteem verbrijzeld.

Begrijp me niet verkeerd, ik heb het er niet over dat leerkrachten hun best niet zouden doen. Daar gaat het niet om. Leerkrachten doen altijd hun best, vanuit hun ervaring, kennis en belevingswereld proberen ze er het beste van te maken. Waar het hier om gaat, is dat er een groep mensen is – hoogbegaafde en uitzonderlijk begaafde kinderen – die zich aanpast aan het onderwijssysteem. Het wordt van hen verwacht. Automatisch, zonder erbij na te denken, moet ieder kind op school, net zoals de rest, werken, denken en zich op een bepaalde manier gedragen. Het moet niet, maar ze denken dat het moet. Leerkrachten denken dat het moet, ouders denken dat het moet en kinderen denken dat ook, omdat ze het gedrag van de volwassenen kopiëren. Ze denken dat ze het gedrag van anderen moeten kopiëren, omdat ze beloond en geprezen worden als ze dat kopieergedrag goed uitvoeren.

Het systeem is niet het probleem. Het grootste probleem is dat niemand deze hoogbegaafde kinderen leert hoe ze efficiënt en constructief met het systeem om kunnen gaan.

Zelfverantwoordelijkheid leren

We zijn ver verwijderd van enige significante ‘verschuiving in bewustzijn’ zolang mensen hun macht blijven weggeven aan externe leiders, politiek of anderszins. En dat is nog maar het startpunt in het emancipatieproces*). Er is de elkaar kruisende illusie van identificatie met een natie/ vlag/ ’tribale’ erfenis en natuurlijk denken alle groeps- en hokjesdenken drogredenen, die gebaseerd zijn op talloze illusoire identificaties, die voortkomen uit een leven van sociale/ culturele conditionering en programmering. Al deze factoren bepalen het kader waar mensen in feite met elkaar vechten en discussiëren over hoe ze de gevangeniscel, waarin ze zich bevinden, beter kunnen indelen. Ze zijn zich niet bewust van hun huidige lot en versterken hierdoor hun ketenen met hun toestemming.

*) Emancipatie betekent het feit of proces van bevrijding van wettelijke, sociale of politieke beperkingen (Oxford dictionary).

Het onderwijssysteem krijgt vaak de schuld. Ouders voelen zich machteloos omdat het ‘systeem’ nu eenmaal zo werkt en schoolbesturen zich achter het ‘systeem’ verstoppen omdat het er is. Alsof het systeem een almachtig gegeven is, een soort superwezen of supermacht, waar niets aan veranderd kan worden! Alsof het iets is waar we voor moeten buigen en offers voor moeten brengen! Terwijl het systeem door diezelfde mensen, die ervoor buigen, is ontworpen en het er juist zou moeten zijn om ons te helpen. Het lijkt nu een inflexibel, vaststaand, machtig fenomeen waar niet aan te tornen valt. Het idee zou je wanhopig maken, ja.

De intelligente, intense, gevoelige kleuter VOELT het, maar hij begrijpt het nog niet.

Mensen die in angst leven, durven niet zelfstandig na te denken en hebben duidelijke regels en systemen nodig. In bepaalde (onder andere levensbedreigende) situaties, heb je wel degelijk duidelijke afspraken nodig. Ook een onderwijssysteem is nodig om in grote lijnen iets uit te zetten en af te spreken. Maar daarbinnen is veel mogelijk. Ook nu in Nederland. Wettelijk gezien ook. Nederland is een van de landen waar vrijheid van onderwijs geldt en waar iedereen een school kan oprichten. Daarnaast zijn er mooie wetten, waarin geregeld is dat ieder kind recht heeft op een doorgaande lijn in zijn ontwikkeling en recht heeft op onderwijs op zijn niveau. (lees ook het artikel Gelijke onderwijsrechten voor alle kinderen)

Kom uit je hokje!

Het voelt veilig. Bestaande ideeën, gewoontes, tradities, aannames, gebruiken. Je bevraagt ze nooit. Je herleeft ze, telkens opnieuw zonder erbij stil te staan of dat wat je doet of denkt zinnig is. Natuurlijk wil ik niet dat je je continu verzet tegen wat is. Juist niet. Dat wat werkelijk is, is prachtig. Daar moet je je niet tegen verzetten. Ik wil dat je nadenkt over WAT JE DENKT dat is, maar helemaal niet is, is een illusie en een aangeleerde manier van denken.

“The ultimate tyranny in a society is not control by martial law. It is control by the psychological manipulation of consciousness, through which reality is defined so that those who exist within it do not even realize that they are in prison. They do not even realize that there is something outside of where they exist. You have been controlled like sheep in a pen by those who think they own you — from the government to the World Management Team to those in space. You have been deprived of knowledge by frequency control.”

~ Barbara Marciniak, Bringers of the Dawn

Loskoppelen van hokjesdenken en je brein gebruiken waarvoor het bedoeld is

Het belangrijkste probleem hier is je mindset. Als je rond kijkt, nadenkt, waarheden zoekt en oprecht zelfwerk  doet, verandert je IK en je beleving van de werkelijkheid – deze ‘wijziging’ zet een innerlijk conflict in gang met betrekking tot alles dat niet van dezelfde werkelijkheid is. Het heeft geen zin om boos te worden op anderen of op omstandigheden. Kijk naar jezelf. Neem de verantwoordelijkheid voor je eigen leven.

Waar je woont (en met wie je je omringt) paste op een bepaald moment perfect bij waar je was. Wanneer je zelfstandig denkt, let er dan op om niet deel te nemen aan schaduwprojectie en de buitenwereld de schuld te geven van de veranderingen die je doormaakt, veranderingen die in wezen van binnenuit ontstaan. Terwijl je toestaat dat de veranderingen zich manifesteren en je gefocust blijft op je eigen evolutie, oprecht blijft in je innerlijke werk, de waarheid zoekt en leert reageren vanuit een nulpunt, een niet-reactief bewustzijnsniveau, trek je de juiste mensen en kansen in je leven aan die je helpen je bewustzijn van wat is en wat mogelijk is uit te breiden. Lees ook het artikel De weg van hoogbegaafde rebel.

Kom er eerst zelf achter wie je bent

Als het proces van intellectueel verzamelen van informatie bij het nastreven van de waarheid echter niet gepaard gaat met het noodzakelijke innerlijke werk, zal de geest je voor de gek houden en zul je verdwalen in het konijnenhol, zoals ik met veel mensen heb zien gebeuren. Ze leven dan in een droomtoestand, bestuurd door anderen (dat laten ze gewoon gebeuren) waardoor ze ziek worden, omdat ze denken dat ze geen grip hebben op hun leven. Als je niet kritisch en zelfstandig nadenkt, als je niet je eigen oordeel durft te vormen en zelfs afwijken van de massa, kan het zijn dat je als intense, hooggevoelige, intelligente hoogbegaafde in zo’n konijnenhol belandt, waar je moeilijk uit komt. Tenzij je een hoedenmaker tegenkomt, die je op je avonturen begeleidt…  En het kan zijn dat je uiteindelijk de sleutel tot je echte IK vindt en je authentieke zelf durft te zijn. Want uiteindelijk kwam ook Alice uit het konijnenhol… veel inzichten rijker.

Of gaat jouw sprookje aflopen met de zin: En ze leefden nog lang, blind en gelukkig ?

Kennis als basis

Kennis, die is verkregen door studie bij het zoeken naar de waarheid, is een essentiële – maar slechts tijdelijke – fase van ontwaken, van worden wie je bent. Het helpt ons om ons te ontcijferen van sociale, culturele en educatieve programmering (door onze cognitieve dissonantie heen te drukken) terwijl we leren over kritisch denken, logica en hoe we de geest op de juiste manier als een hulpmiddel kunnen gebruiken. Met ontwaken bedoel ik dat je als mens de regie neemt over je eigen leven, dat je de CEO van je leven wordt en dat je het ook je kind leert. Op scholen wordt dit namelijk niet onderwezen. Op scholen leren kinderen voornamelijk feiten te memoriseren en bestaande ideeën te reproduceren.

Intelligent

Je kunt je intelligentie gebruiken om te bereiken wat je wilt. Dat doet je kind thuis iedere dag. Ik hoor vaak ouders bij mij in de praktijk opmerken, dan hun kind zijn uitgebreide woordenschat gebruikt om te onderhandelen. Het is zijn natuurlijke manier van zijn, intelligent zijn doel achternagaan. Op school leren ze dit binnen een week af. Je kind moet dus VANUIT THUIS weten dat het niet de norm is. Aanpassen omdat de situatie er op dat moment om vraagt vanuit je sociale vaardigheid is iets anders dan klakkeloos opvolgen wat je opgedragen wordt.

Hoe je als hoogbegaafde niet (meer) wanhopig bent?

Take your power back: ga er niet vanuit dat bestaande systemen de enige oplossing zijn. Laat je informeren over wat mogelijk is in Nederland, lees veel, praat met mensen over hun ervaringen, laat je niet meeslepen in doemdenken, wees krachtig en sterk. Wees een rebel en leef het voort. Laat aan je kind zien hoe het op een constructieve manier kan bereiken wat het wil. Als je zelf nog niet weet hoe je dit kunt aanpakken, laat je dan inspireren door mensen die het wel kunnen. Leer van hen en groei. Zo word je niet alleen als mens beter maar komt uiteindelijk de hele maatschappij verder.

Kennis beschermt, onwetendheid brengt gevaar

De toekomst is niet in steen gebeiteld (het heden ook niet)

Hoe meer je je zorgen maakt over mogelijke toekomstige resultaten, des te meer leef je uitsluitend vanuit je (geconditioneerde) hoofd, losgekoppeld van je lichaam – los van de essentie van het heden, van de natuur en van je interne begeleidingssysteem dat er specifiek voor jou is – en daarom ben je kwetsbaarder om gemanipuleerd te worden. Angst is letterlijk een illusie, geworteld in de angst voor de dood en voortkomend uit ego-identificatie. Gevaar kan reëel zijn, maar angst is een keuze.

Blijf niet in rondjes lopen en anderen volgen. Kijk of dat wat je doet effectief is en als het niet zo is, stop ermee en zoek andere wegen. Je kunt met leerkrachten praten. Als je daarmee echt niet verder komt (dat gebeurt regelmatig), kijk dan welke opties er verder zijn. Je kind hoeft niet op de huidige school te blijven. Je hoeft je niet bang te laten maken door dreigingen van een melding bij Veilig thuis of de leerplichtambtenaar. Dat soort dreigementen hebben te maken met angst van de boodschapper en met zijn dissonantie. Ze zijn niet persoonlijk bedoeld. Blijf in je kracht staan, de wetgeving staat achter je. De belangrijkste wet in deze is Artikel 247 boek 1 BW :

Het ouderlijk gezag omvat de plicht en het recht van de ouder zijn minderjarige kind te verzorgen en op te voeden. Onder verzorging en opvoeding worden mede verstaan de zorg en verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind, alsmede het bevorderen van de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. In de verzorging en opvoeding van het kind passen de ouders geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende behandeling toe.

En nu praktisch

Hiervoor had ik het over lijstjes en opsommingen waar mensen zich aan vasthouden zonder dat er een actie of verandering volgt. Je kunt inderdaad afvinken hoeveel executieve functies nog niet zijn ontwikkeld bij een kind. Maar heb je met dat kind ook besproken waar hij aan kan werken, waarom en hoe? Je kunt in een rapport lezen dat een kind niet gemotiveerd is of dat het niet hoog genoeg scoort, gezien de verwachtingen (wat op zich al fout is, dat je iets verwacht), maar heb je met dat kind ook bekeken waarom het niet gemotiveerd is en wat hij nodig heeft om zich goed te voelen op school? Daar ontbreekt het namelijk meestal aan, het vervolg en een kind handvatten bieden en vaardigheden leren om zelfredzaam te zijn. Het blijft meestal bij opsommingen, aanwijzingen, angst creëren. Het laat een kind (en ouders) machteloos achter. Laat je daarom niet gek maken door dit soort goed bedoelde observaties, het zijn geen objectieve meningen van mensen die meestal niet veel weten over hoogbegaafdheid, over psychologie, over ontwikkeling, over de maatschappij, over de wereld. En wat nog belangrijker is, ze kijken vanuit hun eigen hokje en hebben totaal geen idee hoe het in jouw hokje is en als je al uit je hokje bent gekomen, is het helemaal niet te begrijpen. Als je een vrije denker bent, onafhankelijk van de massa, ben je al niet meer te volgen. Dat maakt niets uit, want inmiddels heb je je de vaardigheden van een hoogbegaafde rebel eigen gemaakt en kies je zelf je pad en leer je dat ook je kind.

Oké, als ik al een lijstje zou moeten maken, ziet het er zo uit:

1. Stop met labelen en een bewijs willen hebben dat een kind hoogbegaafd is

Observeer en luister, daar heb je meer aan. Aangezien je toch niet weet wat hoogbegaafd zijn betekent (geldt meestal voor leerkrachten, niet voor ouders), probeer geen diagnoses te stellen en probeer niet een mens in een hokje te stoppen. Gelabeld worden met de term hoog IQ, slim, begaafd of getalenteerd kan een stigma opleveren dat wrok onder leeftijdsgenoten kan kweken en druk op een kind kan uitoefenen. Verder kunnen dit soort termen leiden tot een scheef zelfbeeld, tot perfectionisme en faalangst. Het beste is om een kind helemaal niet te labelen, thuis ook niet. Je kunt het woord hoogbegaafd natuurlijk gebruiken maar leg daarbij goed uit wat dat betekent! Dat het niet betekent goed leren op school (wel goed leren, maar meestal buiten de school, dingen die het kind relevant vindt), goede cijfers halen en goed scoren op de Cito-toetsen… Laat je kind vooral zijn wie het is. Als je al praat over zijn kwaliteiten, doe het beschrijvend en praat niet over scores of andere classificaties. Een classificatiesysteem impliceert een vergelijking en dat wil je juist voorkomen. Zo heeft ‘je bent heel goed met cijfers’ de voorkeur boven ‘je bent slimmer in wiskunde dan anderen’. En natuurlijk kan het zijn dat je een kind hebt dat niet goed is met cijfers, maar wel houdt van tekenen of mensen helpen of wat dan ook.

2. Leer je kind dat intelligentie niets met het IQ te maken heeft

Het is belangrijk om je kind te helpen zijn kijk op intelligentie en hoogbegaafdheid te verbreden. Hiervoor zei ik: “Stop met labelen”, en nu denk je misschien, moet ik wel of niet praten over hoogbegaafdheid? Ja, praat erover, ik zeg niet dat je het moet verzwijgen, maar praat er in de juiste context over. Niet in termen van beter of slechter, meer of minder, maar leg je kind uit welke karakteristieken van hoogbegaafdheid er zijn, praat met hem over intensiteit en hooggevoeligheden, over zijn asynchrone ontwikkeling en hoe hij zich tot de wereld kan relateren. Niet slimmer of beter, maar anders. Het punt is dat je het vanuit een compleet plaatje benadert, vanuit de natuur. De natuur kun je zelfs gebruiken als je uitlegt dat er bijzonder veel leefvormen zijn en dat diversiteit heel belangrijk is, zo ook onder de mensen.

Help je kind ook zijn emotionele intelligentie te begrijpen. Leer je kind over vriendelijkheid, geduld, mededogen, gevoeligheid en eerlijkheid. Doe evenveel moeite om deze karakteristieken bij je kind op te merken als die welke met zijn cognitie te maken hebben. Dat is pas intelligentie, als je je intellect zo kunt inzetten dat je anderen kunt helpen, dat je vriendelijkheid, geduld, mededogen, compassie en nederigheid leert.

3. Help je kind zijn sterke kanten te zien en te ontwikkelen

Een hoogbegaafd kind heeft meestal het idee dat zijn hoogbegaafdheid betekent goede cijfers halen op school. Dat is het allerminst. Praat hierover met je kind. Leer hem vanuit zijn kern te leven (ik schreef hierover in het artikel ‘Laat je hoogbegaafde kind zien wat authentiek zijn betekent‘), richt je niet op het doel, maar op het proces en leer je kind naar zichzelf vanuit een compleet beeld te kijken: een uniek individu in een inclusieve wereld.

Op school wordt veel gemeten en tot treurens toe getoetst. Daarnaast spreken ze meestal over wat er in het verleden ‘fout’ is gegaan en waarom je beter moet worden zodat je in de ’toekomst’ beter bent. Ook hierdoor leven kinderen vaak in angst. Het is de angst, overgenomen van hun ouders, als ik geen goede cijfers haal, kan ik niet naar het vwo, dan haal ik niet mijn diploma, dan kan ik niet verder studeren, geld verdienen, een huis kopen… Als ik aan kinderen vraag waarom ze een diploma nodig hebben, praten ze meestal een volwassene na: “Dan kan ik een studie volgen en een goede baan vinden.” “Wat bedoel je met een goede baan?”, vraag ik dan. “Een baan waar ik veel geld mee kan verdienen, zodat ik een huis kan kopen.” Is dat een levensdoel van een 12-jarige? Daarom het volgende punt over perspectief.

4. Denk na over je perspectief en over hoe vrij en flexibel je daarin kunt zijn. Alleen dan kun je dit op je kind overbrengen

Wat is perspectief eigenlijk? Jouw perspectief, in psychologisch denken, is de manier waarop je ervoor kiest om de wereld te zien. Dit omvat ook de manier waarop je jezelf en de mensen om je heen ziet. Zelfs als je denkt dat je gedachten over je leven en over de mensen die je kent ‘feiten’ zijn, zijn ze dat echt niet. Het is een reeks overtuigingen, die je hebt gekozen om vanuit je perspectief te leven.

Je zou het kunnen vergelijken met staan en naar een standbeeld kijken, waar het beeld je leven vertegenwoordigt. Bedenk op hoeveel andere plaatsen je zou kunnen staan en nog steeds dat standbeeld zou kunnen zien. Als je aan de andere kant stond, zou je een ander idee hebben over hoe het beeld eruit zag. Je perspectief kan permanent aanvoelen, maar dat is het niet. Of je het je nu realiseert of niet, je perspectief is een keuze die je hebt gemaakt. En zoals elke keuze kun je deze wijzigen.

De manier waarop je kiest om dingen te zien, heeft rechtstreeks invloed op elke keuze die je maakt. Dus je perspectief bepaalt uiteindelijk hoe je leven verloopt.

Een van de manieren waarop je op zijn minst je perspectief kunt opmerken, is door jezelf krachtige vragen te stellen over je meningen en keuzes. Probeer vragen als:

• Waarom denk/ voel ik zo?
• Waar heb ik op deze manier leren denken/ voelen?
• Wie ken ik nog meer die zo denkt/ voelt?
• Is dat echt waar wat ik denk/ voel?

Het gaat erom te zien hoeveel opties je werkelijk hebt om een situatie te zien en hoeveel keuzes je hebt om met een situatie om te gaan.

5. Help je kind veerkracht op te bouwen

Veerkracht is het vermogen om te navigeren en aan te passen aan de uitdagingen en veranderingen die het leven te bieden heeft. Met andere woorden, het is het vermogen om ‘terug te stuiteren’. Veerkrachtige mensen kijken zelfstandig naar hun emoties en reacties. Neem de tijd om je zo vaak als nodig vragen te stellen. Wat voel ik echt in deze situatie? Als ik wat angstig ben, is het dan mogelijk dat iets hier niet werkt? Wat werkt er precies niet? Hoe zou ik dit willen aanpakken?

Door een groter probleem te creëren dan er werkelijk is, blijf je in een apathie hangen, omdat je tijd verspilt aan het omgaan met drama in plaats van met oplossingen.

Geef je kind feedback die de successen benadrukt maar praat niet verzachtend over wat niet helemaal gelukt is. “Daar kunnen we de volgende keer aan werken”, kan een effectieve uitdrukking zijn bij het opbouwen van veerkracht.

Door de focus meer op het proces en minder op het resultaat te leggen, bevorder je zijn veerkracht. In plaats van te focussen op een 10 voor een toets te scoren, focus je op leren en de inzet van je kind. Op deze manier heeft je kind als hij bijvoorbeeld een 7 haalt, niet alleen het gevoel dat hij niet volledig mislukt is, maar ook een groter perspectief. Hij kan nieuwe manieren zien om iets te doen wat hem prikkelt om het opnieuw te proberen.

a) Oefen onderscheidingsvermogen. Acceptatie is de sleutel voor veerkracht. Het gaat niet alleen om achterover leunen en het laten gebeuren, maar om onderscheidingsvermogen – accepteren wat je niet kunt veranderen en werken met wat je wel kunt veranderen. Vraag jezelf af, ga ik niet vooruit omdat ik de neiging heb al mijn energie te verspillen aan het verliezen van veldslagen? Wat kan ik echt veranderen aan deze situatie en wat kan ik niet onder controle hebben en moet ik gewoon accepteren? Wat kan ik loslaten en wat is het beste gebruik van mijn tijd en middelen?

b) Verander je perspectief. Het veranderen van de manier waarop je een situatie ziet, kan de manier waarop je ermee omgaat veranderen en je veerkracht vergroten. Dit gaat niet over positief denken dat maar al te vaak werkt als een pleister om een lading negativiteit, die niet geneest, te verbergen. Veranderen van je perspectief betekent niet dat je doet alsof het probleem er niet is, maar je ziet het op een andere manier waardoor je de situatie op een nieuwe manier kunt aanpakken en oplossen. Een van de beste dingen waarop je het perspectief kunt veranderen, ben je zelf. Veerkracht vereist dat je jezelf kunt zien als een bekwaam persoon die een eigen leven schept en dat je niet een slachtoffer bent die naar de grillen van anderen en naar de omstandigheden handelt.

6. Beheers je emotionele intensiteit en leer dat je kind

Hoogbegaafde mensen voelen en beleven de wereld vaak veel intenser dan niet hoogbegaafde mensen. Deze emotionele intensiteit speelt zich op verschillende manieren af (snelle stemmingswisselingen, fysieke gewaarwordingen, die hun gevoelens benadrukken, vrees voor wat er kan gebeuren, gevoelens van ontoereikendheid en te veel empathie met anderen). Als je niet gevoelig of emotioneel bent, kan het emotionele spectrum van een hoogbegaafde overweldigend zijn, omdat bij kinderen bijvoorbeeld driftbuien lang en heftig kunnen zijn. Het is belangrijk om je kind te helpen zijn emoties te beheersen. Zorg voor een gezinsstructuur waar de grenzen duidelijk zijn. Probeer evenwichtige en realistische reacties te geven op de emoties van je kind en ze niet te negeren als ‘drama’. Leer je kind met zijn intense emoties om te gaan.

7. Blijf bij je kern en verbonden

Leer je kind hoe hij onafhankelijk van anderen kan blijven functioneren en toch verbonden blijft met zijn omgeving. Daarvoor kun je bovengenoemde punten gebruiken. Het pad van individuatie leidt er uiteindelijk toe dat we onszelf goed kennen. Dit betekent dat we keuzes kunnen maken die bij ons passen, in plaats van altijd anderen te behagen ten koste van ons welzijn.

Blijf gezond en kom tot actie

Het kan soms overweldigend zijn om een hoogbegaafd kind op te voeden. Ze kunnen de wereld zien op een manier die jij niet ziet, je uitdagen op een manier die oude problemen triggeren en hun emotionele gevoeligheid kan je soms overweldigen. Of de angst en zorgen dat ze ‘anders’ zijn, kunnen je ’s nachts wakker houden. Het is belangrijk om ondersteuning te zoeken als je het nodig vindt. Zoek naar online forums en persoonlijke ondersteuningsgroepen waar je in contact kunt komen met andere ouders van hoogbegaafde kinderen. Een valkuil van een forum of een Facebookgroep kan echter zijn, dat je blijft hangen in negativiteit (van anderen) en niet verder komt.

Belangrijk is dat je in actie komt. Uitdagingen kunnen ervoor zorgen dat je in de toekomst gaat projecteren en probeert te bedenken wat er mis zal gaan als je de verkeerde beslissing neemt. Het gevaar hiervan is dat je angst en zorgen creëert waardoor je niets meer kunt doen. Soms is elke beslissing beter dan geen – zelfs als we het ‘fout’ hebben, betekent het dat we een stap dichter bij een oplossing zijn die wel werkt. Als je verlamd bent door wat je moet doen, zet dan een lijst met mogelijkheden op papier. Verdeel de meest haalbare in kleine stapjes en kijk of je vandaag één kleine actie kunt ondernemen.

Een van die acties kan zijn dat je hulp zoekt. Bedenk dat zeer veerkrachtige mensen een team van ondersteuning om zich heen hebben (partner, vriend, counselor, buur, familie, noem maar op). Zorg ervoor dat je mensen om je heen hebt die je vertrouwt en met wie je kunt sparren.

Nog meer lezen? Kijk in mijn laatste boek: